Hoàng Đạo
Trên ghế bị cáo, hai người ngồi. Hai người đàn bà: một người Khách, một người Annam.
Một người sang trọng, áo cộc nhung, hoa tai Tàu, trâm lược rung rinh chiếu ánh vàng; một người cùng khổ, áo nâu bạc rách, vá, nét mặt nhăn nheo của hạng người cùng đinh không tuổi.
ÔNG CHÁNH ÁN – Thị Ban có nhận bán con không?
Người đàn bà áo nâu đứng dậy, vẻ sợ hãi không cùng, cất giọng run run.
THỊ BAN – Bẩm, đền giời so xét…
VIÊN THÔNG NGÔN (dằn từng tiếng) – Soi xét gì? Có bán con không?
THỊ BAN (rơm rớm nước mắt) – Bẩm có.
ÔNG CHÁNH ÁN – Tại làm sao chị lại bán?
THỊ BAN (kể lể) – Bẩm, con nghèo. Chồng làm cu li, con lại đông. Thật quả kiếm bữa ăn không đủ. Con cũng nghĩ: thôi thì đồng rau, đồng cháo, mẹ hon chịu khổ với nhau. Nhưng không thể được: để nó ở nhà thì mẹ con đến chết đói hết. Thà bán nó đi cho người ta, may nó được ấm no hơn.
ÔNG CHÁNH ÁN – Nhưng chị không có phép bán con. Chị đẻ ra nó chị phải nuôi.
THỊ BAN (sụt sùi) – Bẩm, đèn giời soi xét… Sinh con ai nỡ sinh lòng.
ÔNG CHÁNH ÁN – Thế còn chị Khách kia, chị có mua đứa con gái ấy không?
Chu Thị ung dung đứng dậy, quay bộ má bánh đúc lại, ngước đôi mắt một mí lên nhìn ông chánh án, the thé:
– Dạ, có ạ.
ÔNG CHÁNH ÁN – Chị định đem đứa bé về Tàu, báo cho người ta, vì chị thấy nó xinh. Lúc mật thám đến bắt, chị đã cho nó ăn mặc theo lối Khách, phải không?
CHU THỊ (the thé) – Dạ, có ạ.
Cử tọa nhìn Chu Thị bằng cặp mắt khinh bỉ, giận dữ.
ÔNG CHÁNH ÁN – Thị Ban, bán con, chiếu theo luật hình sự Annam, điều thứ 344, phạt một tháng nhà pha, cho hưởng án treo. Còn Chu Thị… Chu Thị là người Khách, trước kia theo luật Annam, nên mới bị đòi hỏi. Nhưng từ ngày ký hòa ước Pháp – Hoa; nghĩa là được mấy tháng nay, người Khách không theo luật Annam nữa, mà theo luật Tây. Hình luật Tây không phạt kẻ mua hay bán người. Tòa tha.
Chu Thị vắt vẻo ra về, sung sướng như… người Khách sau ngày ký hòa ước nước Pháp – Hoa; Thị Ban nhìn theo con mắt thèm thuồng như muốn đổi lốt làm người Tàu quách.
