Tại sao trẻ em hay hỏi Tại sao ?

Một đứa trẻ không bao giờ kết thúc của "tại sao của" không có nghĩa là để phụ huynh làm đau thêm,
các nhà khoa học nói. Thay vào đó, các truy vấn Kiddy đang nỗ lực tại chính hãng
nhận lúc sự thật, và Tất đáp ứng tốt hơn cho một số câu trả lời hơn những người khác.

Sự thông minh giữa đầu to và đầu nhỏ

Một bộ óc to hơn không nhất thiết phải thông minh hay khéo léo hơn
một bộ óc nhỏ . Đây là kết quả mới qua sự so sánh giữa những bộ óc của những động vật khác nhau.

Three Oddest Word Wislawa Szymborska

When I pronounce the word Future,
the first syllable already belongs to the past.

When I pronounce the word Silence,
I destroy it.

When I pronounce the word Nothing,
I make something no nonbeing can hold.

Ba chữ lạ lùng

Khi tôi phát âm chữ tương lai,
Âm thứ nhất đã rơi vào quá khứ.
Khi tôi phát âm chữ yên lặng,
Tôi hũy diệt nó.
Khi tôi phát âm chữ hư không,
Tôi đã tạo dựng một hữu thể,
Mà chẳng ai có thể giũ được.

Nguyễn An Việt dịch

Thay đổi giáo dục hay là chết

Đặng Khánh Duy

Kính gởi:

Ban Biên tập trang Bauxite Việt Nam

Ban Biên tập Báo Tuổi trẻ

Bộ trưởng Bộ Giáo dục Việt Nam

Tôi là một Bác sĩ, trước thực trạng yếu kém của nền giáo dục nước nhà, tôi không khỏi sôi sục trong lòng, muốn làm một điều gì đó để cứu Tổ quốc đang lâm nguy.

Những việc tôi nêu sau đây có thể áp dụng ngay, không tốn kém, nhưng lại có khả năng thức tỉnh cả một thế hệ Việt Nam đang tăm tối.

Đức đánh dấu 20 năm ngày Bức tường Berlin sụp đổ

Lãnh đạo thế giới, các thân hào nhân sỹ và có đến cả trăm ngàn người đã có mặt tại Berlin để đánh dấu 20 năm ngày bức tường Berlin sụp đổ. Theo thông tín viên Sonja Pace của đài từ thủ đô nước Đức tường trình, đây là thời điểm để tưởng nhớ đến quá khứ và ăn mừng diễn biến vào một ngày của tháng 11 năm 1989 đã giúp thay đổi tương lai.

MỘT XÃ HỘI HÀI HÒA

Phan văn SONG

Mẫu “xã hội Âu Mỹ” càng ngày càng gặp nhiều khó khăn. Các quốc gia “đang vươn lên” tiên liệu khôngthể chạy theo mẫu xã hội phương Tây, vì chẳng chóng thì chầy sẽ gặp tình trạng đổ vỡ. Càng đổ vỡ nhanh hơn là những “chặng đường phát triển” thường bị đi tắt vì thiếu củng cố các “hạ từng cơ sở”. Cảnh em bé chăn trâu, “ngồi mình trâu tay cầm cờ lau, tay cầm cell phone đấu láo” ở quê Việt Nam. Nói tóm lại, bé chăn trâu sử dụng đìện thoại di đông để nói chuyện với bà nội đang đi du lịch ở Mỹ thăm bà con sẽ là chuyện bình thường.

Phát hiện mới về bí mật tái sinh

Dr Karl

Nguồn Regrowth mystery reborn

Chúng ta ai cũng biết số năm tuổi của mình. Tuy nhiên, đã bao giờ bạn tự hỏi cơ thể bạn có thể hiện đúng lứa tuổi của bạn và liệu quan điểm tế bào cơ thể tái tạo sau 7 năm là đúng?

Đã bao giờ bạn tự hỏi cơ thể bạn có thể hiện đúng lứa tuổi của bạn hay không?

Chi lạ rứa

Nguyen thi Hoang

Chiều ni tui muốn khóc,
Ngó chi tui đồ cỏ mọn, hoa hèn.
Nhìn chi tui hình đom đóm đêm đen,
Cho tui tủi bên ni bờ cô tịch.

Tui ao ước có bao giờ tuyệt đích,
Tui van xin răng mà cứ làm ngơ.
Rồi ngó tui, chi lạ rứa hững hờ,
Ghét, yêu, mến, vô duyên và trơ trẽn !

Tui đã tắt nỗi ngại ngùng bẽn lẽn,
Bởi vì răng, ai biết được người hè.
Nhưng màu chiều đã rũ bóng lê thê,
Ni với nớ, có chi mô gần gũi !

Chi lạ rứa, răng cứ làm tui tủi ?
Tàn nhẫn chi với một đứa thương đau !
Khối tình câm nên không sắc, không màu,
Và vạn thuở chẳng nên câu luyến ái !

Chi lạ rứa, người cứ làm tui ngại,
Biết sông sâu hay cạn giữa tình đời ?
Bên ni bờ vẫn trong trắng chơi vơi,
Mà bên nớ trầm ngâm mô có kể.

Không muốn khóc, nhưng cứ từng ngấn lệ,
Đọng làn mi ấp ủ mối tâm tình.
Bên ni bờ hoa thắm bớt tươi xanh,
Mà bên nớ huy hoàng và lộng lẫy.

Muốn lên thuyền mặc sóng cuồng xô đẩy,
Nhưng thân đau nên chẳng dám đánh liều.
Đau chi mô có lẽ hận cô liêu,
Mà chi lạ rưá hè, ai hiểu nỗi !

Tui không điên cũng không hề bối rối,
Ngó làm chi thêm tủi nhục đau thương !
Tui biết tui là hoa dại bên đường,
Không hương sắc, lạ rứa hè, người hỉ ?

Tui cũng muốn có một người tri kỷ,
Nhưng đường đời như rứa biết mần răng !
Tui muốn kêu, muốn gọi, muốn thưa rằng:
Chờ tui với ! A, cười chi lạ rứa !

Tui không buồn sao mắt mờ lệ ứa,
Bởi vì răng tui có hiểu chi mô !
Vì lòng tui là mặt nước sông hồ,
Chi lạ rứa, bên ni bờ tui khóc.

Phát hiện mới về bí mật tái sinh

Dr Karl
Regrowth mystery reborn

Chúng ta ai cũng biết số năm tuổi của mình. Tuy nhiên, đã bao giờ bạn tự hỏi cơ thể bạn có thể hiện đúng lứa tuổi của bạn và liệu quan điểm tế bào cơ thể tái tạo sau 7 năm là đúng?

Phát hiện mới về bí mật tái sinh

Đã bao giờ bạn tự hỏi cơ thể bạn có thể hiện đúng lứa tuổi của bạn hay không?
Lý thuyết số 7

Số 7 là con số đặc biệt trong đời sống văn hóa con người. Chúng ta có 7 ngày trong một tuần, 7 thứ tội lỗi trong Kinh thánh. Thậm chí ngày nay, nhiều cuốn sách mang tính khích lệ thường đánh số 7 lên tựa sách.

Số 7 đặc biệt được nhắc tới trong vấn đề tái tạo cơ thể con người. Cứ 7 năm cơ thể con người sẽ được ‘làm mới’ một lần. Chân lý này được thể hiện dưới nhiều hình thức, từ quảng cáo thức ăn dinh dưỡng cho tới văn học hiện đại hay trong các bài diễn văn khích lệ.

Tuy nhiên, một nghiên cứu mới gần đây đã đo được tuổi thọ chính xác của từng tế bào khác nhau trong cơ thể. Nghiên cứu cũng chỉ ra lý thuyết 7 năm tái sinh một lần chỉ mang tính đánh đồng chung chung.
Bạn bao nhiêu tuổi?

Một câu hỏi tưởng dễ trả lời nhưng hóa ra lại là vấn đề hóc búa. Trong nghiên cứu mới này, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng: nếu tính tuổi theo mốc khởi điểm là khi con người được sinh ra thì ai cũng già hơn cơ thể mình.

Có rất nhiều bí ẩn liên quan tới quá trình lão hóa. Ví như tại sao con người lại sống lâu hơn các loài động vật có vú khác? Tại sao chỉ con người và cá voi mới có thời kỳ mãn kinh? Tốc độ tự tái sinh giữa các bộ phận cơ thể con người có có sự khác nhau thế nào.

Chìa khóa để giải quyết bí mật này nằm trong chất Carbon: mọi sinh vật sống trên trái đất đều hấp thụ Carbon từ môi trường sống quanh nó. Carbon có nhiều loại hay đồng vị khác nhau. Đặc biệt là tất cả các dạng Carbon có trong sinh quyển đều tồn tại dưới dạng đồng vị không phóng xạ C12. Tuy nhiên, cứ hàng triệu triệu nguyên tử C12 thì lại có một nguyên tử đồng vị phóng xạ C14.

Bầu khí quyển luôn tồn tại một lượng C14 nhất định. C14 tự sản sinh trong môi trường tự nhiên, là kết quả của va chạm giữa các tia vũ trụ (tia nơtron chứa các hạt này) và Nitơ. Phóng xạ C14 có chu kỳ bán phân hủy là 5.730 năm, có nghĩa là cứ sau 5.730 năm thì C14 chỉ còn một nửa. Qua hàng tỉ năm, số lượng phân hủy và tái tạo của C14 luôn giữ cân bằng và điều này giúp cho sinh vật sống đều hấp thu C14 ở mức thấp. Thế nhưng một khi sinh vật chết đi, cơ thể sẽ không hấp thu C14 nữa và số lượng này sẽ bán phân hủy cứ sau 5730 năm.

Tuy nhiên, khi con người chế tạo ra vũ khí hạt nhân, C14 cũng được sinh ra trong các vụ nổ. Vào năm 1963, khi mọi thử nghiệm vũ khí hạt nhân trong bầu khí quyển bị cấm, người ta đo được mức độ hấp thụ C14 tự nhiên trong cơ thể sinh vật sống đã tăng gấp đôi.
Tuổi thọ của cơ thể con người

Các nhà khoa học nhận ra rằng C14 từ vũ khí hạt nhân có thể dùng làm đồng hồ đo tuổi thọ của tế bào và nó đã mở ra một bước đột phá lớn cho nghiên cứu mới này.

Tiến sĩ Jonas Frisen đến từ Thụy Điển và Tiến sĩ David Fink từ tổ chức Công nghệ và Khoa học Hạt nhân Úc là hai trong nhiều tác giả của báo cáo 'Vỏ não và sự hình thành tế bào não ở loài người bị hạn chế phát triển'.

Tiến sĩ Fink và đồng sự của ông đã sử dụng một kỹ thuật hết sức tinh tế được gọi là Công nghệ Khối Phổ kế Gia tốc( Accelerator Mass Spectrometry). Phương pháp này cho phép ông dựng được mẫu thử nhỏ đến 10 phần triệu gram (tương đương với nghiên cứu 5 triệu tế bào DNA).

Khám phá đặc biệt nhất mà các nhà khoa học tìm được là tuổi của tế bào thần kinh não bằng đúng độ tuổi của chúng ta. Điều này hợp lý vì các tế bào thần kinh tại trung khu quan sát và trí nhớ lưu giữ lại được những gì mà con người thấy và ghi nhớ suốt cuộc đời mình.

Tuy nhiên, tế bào trong tiểu não (khu vực chi phối sự tập trung, cân bằng và điều phối) thì lại trẻ hơn 2,9 năm so với tuổi đời của con người. Điều này hoàn toàn phù hợp vì khả năng cân bằng và điều phối hoạt động được phát triển dần trong những năm tháng sơ sinh của trẻ nhỏ.

Một nghiên cứu khác cho thấy tốc độ phát triển của tế bào cũng khác nhau ở những bộ phận cơ thể khác nhau.

Đường ruột tính từ miệng tới hậu môn dài khoảng 10 mét. Những tế bào ở thành ruột thì cứ 5 năm lại thay đổi một lần. Trong khi đó, tế bào trong ruột lại theo chu kỳ ‘làm mới’ 15,9 năm 1 lần.

Tế bào da thì cứ khoảng hai tuần lại có sự ‘chuyển mình’ một lần. Tế bào máu được tái tạo sau 120 ngày trong khi tế bào cơ thì khoảng 15,1 năm.

Xương cứ 10 năm lại có sự tái sinh. Tuy nhiên chất carbon trong men răng không bao giờ thay đổi nên tế bào răng cứ đúng 1,6 năm sẽ được tái tạo. Chúng ta vẫn không biết được cơ thể con người sử dụng hết bao nhiêu ‘công suất’ trong cuộc đời nhưng giờ thì chúng ta biết rõ lý thuyết tế bào cứ 7 năm thay đổi một lần là sai lầm như chính quan niệm một con mèo có 9 mạng sống.

              Vô đề
       Tiền bất kiến cổ nhân
       Hậu bất kiến lai giả
       Niệm thiên địa chi du du
       Độc sảng nhiên nhi thế hạ.
                 Trần tử Ngang

Muốn sống
Phạm Quỳnh
(Mùa hạ năm 1945)

Tên đại bợm giết người lấy của, chĩa súng sáu vào người ta, nói: “Muốn sống thì đưa tiền đây!”; một trăm người đến chín-mươi-chín-người đành mất tiền cho khỏi chết. “Sinh-mệnh” với “hà-bao”, dầu người ta không ai là không thiết tha cái hà-bao đựng tiền, nhưng ai ai cũng còn trọng cái sinh-mệnh ở đời hơn. Ai cũng sẵn lòng hi sinh hà bao để chuộc lấy sinh-mệnh.

Những ý nghĩ lớn ....F.A.Wolf

1. Tự hỏi mình những câu hỏi sâu sắc,khó khăn sẽ mở ra những cách thức thể hiện mới mẻ trong thế giới này. Nó mang đến một luồn sinh khí trong lành. Nó tạo dựng đời sống ắp đầy niềm vui. Điểm lắc léo,dấu mặt không nằm trong sự hiểu biết,cái đã rõ ràng,mà là ở trong kho tàng bí mật: một cái gì đó không thể nhìn thấy được và cũng không thể nào hiểu được.

      Tâm trí khoáng đạt.

 Bạn biết rõ là thật thích thú khi hiểu, học hành là gì. Chúng ta học đọc,viết,hiểu biết từ  những bậc thầy hay từ sách ,nào là toán,địa lý,sử học.v..v..; chúng ta học đâu là London,hay Moscow hay New York...; chúng ta học để biết làm thế nào một cái máy hoạt động hoặc làm sao chim có thể làm tổ của nó và săn sóc,chăm lo cho con cái nó..v..v.. Bằng quan sát và học hỏi,chúng ta có thể học hành được. Đó chỉ là một cách học hỏi.

Gõ tiếng Việt từ mọi nơi và mọi máy PC hay Apple

Gõ tiếng Việt từ mọi nơi và mọi máy PC hay Apple

http://angeltech.us/viet-anywhere/

Bạn không cần phải cài đặt bất cứ một phần mềm nào hay điều chỉnh chi cả. Hãy bắt đầu gõ những gì bạn muốn viết bằng tiếng Việt trong ô trắng ở dưới, theo bất cứ cách gõ nào mà bạn quen nhất. Khi xong rồi thì select hết (Ctrl A) những gì bạn đã viết ở đây, rồi copy (Ctrl C) và paste (Ctrl V) vào những nơi khác mà bạn muốn như yahoo email, word, diễn đàn (forum) ...

Dzũng Dakao
Duyên Anh

Hết chiến tranh

- Mày có anh không ?
- Không ?
- Mày có một mình thôi à ?
- Ừa.
- Nào mày đến nhà tao chơi nhé.
- Ba mày có bằng lòng không ?
- Bằng lòng mạnh đi chứ.
- Sao mày bảo ba mày không cho đọc truyện kiếm hiệp. Đứa nào đọc truyện kiếm hiệp ba mày ghét lắm nhỉ ?
- Bố tao yêu bạn tao lắm. Chả tin mày hỏi bọn nhãi phe tao mà xem. Mẹ tao nấu chè đậu đen ngon tuyệt cú mèo. Chiều mai, lại nhà tao ăn chè đậy đen nhé !
- Mày lại nhà tao trước cơ.

T.60

1.

Như thường lệ hàng năm, tháng 9 , trong dịp lễ Lao Động ( Labor Day ), là tháng những người bạn gìa chúng tôi họp mặt lại. Cũng là dịp anh em ở xa, hay đúng hơn, ở những khu vực mà chỉ cần vài tiếng đồng hồ lái xe là có thể ngồi bú khú với nhau bên những bàn tiệc khuya, ăn uống chẳng bao nhiêu nhưng . . . nói thì hơi nhiều hơn bình thường. Tháng 9 năm nay , cuộc họp mặt ở Dallas cũng không đi ra ngòai thông lệ đã có từ lâu ấy. Chỉ khác một điều ( quan trọng ) là chúng tôi có dịp cùng nhau mừng . . . thượng thọ lục tuần (60 tuổi).

60 tuổi, dân gian hay gọi đùa là 6 bó ( mỗi bó đếm được 10 ), thực ra, cũng chỉ là một chặng mốc trong đời một con người, như những chặng mốc 20, 30, 40, 50 hay 70, 80 tuổi. Có khác chăng chỉ là ý nghĩa của chặng đường 60. Khổng Tử xưa kia bảo : “lục thập nhi nhĩ thuận”.(*) Người sống tới 60 tuổi tất phải thông hiểu những gì mắt thấy tai nghe do kinh nghiệm 60 năm làm người chồng chất, cũng hàm nghĩa sở học đã chín mùi, nghe điều gì cũng thấy thuận tai, vì lẽ đời không có gì là sai hòan tòan và đúng hòan tòan. Thông hiểu mọi chuyện nhân tình thế thái hay không thì chúng tôi không qủa quyết, nhưng cái cảm gíac khi nhìn vào con số 60 của anh em chúng tôi không dễ chịu chút nào. Có thể đó cũng là lẽ thường tình của những người cùng thế hệ hệ từ Âu sang Á, cái thế hệ babyboomers , nhìn nhận rằng “ bước sang tuổi 60 là một giai đọan gây sốc khá mạnh “, nhất là với những người tin rằng mình còn trẻ chán ( như tôi ), chưa đến nỗi phải bị cất vào viện bảo tàng những đồ cổ.

Chính vị tổng thống thứ 43 của Hoa Kỳ là ông Bush (con), ngày tròn 60 tuổi, ông đã phải thốt lên “ tôi nhớ rõ rằng, khi tôi còn là một cậu bé, nhìn người 60 tuổi, tôi đã nói “ Ồ, một người cổ “ . Còn vị tổng thống thứ 42 của Hoa Kỳ là ông Clinton thì rất thẳng thừng : “ Tôi ghét tuổi 60 “ khi ông bước vào tuổi này tháng 8 năm 2006. Ông than phiền rằng “ trong suốt quãng đời họat động của tôi, tôi luôn luôn là người trẻ tuổi nhất so với những đồng sự chung quanh. Bỗng một hôm thức dậy , tôi trở thành người già nhất trong căn phòng “. Những ngày 60 tuổi, ông biết rằng chuỗi ngày còn lại trước mặt ít hơn rất nhiều so với những ngày tháng sau lưng. Và ông tỏ ra biết ơn với mỗi buổi sáng thức dậy, nhìn chung quanh biết mình còn sống, còn đi lại làm việc được.

Có người cho rằng, sau 60 tuổi, những ngày sống kế tiếp là những ngày được hưởng thêm (bonus ) , những ngày sống ân sủng của Thượng đế.

Nhưng, vị cựu đệ nhất phu nhân của Hoa Kỳ, bà đương kim Ngọai trưởng Mỹ Hillary Clinton lại lạc quan hơn rất nhiều. Ngày 25 tháng 10 năm 2007, bà mừng sinh nhật thứ 60 của mình giữa lúc bà đang nỗ lực hết sức mình để giành vé đại diện đảng dân Chủ trong cuộc tranh cử Tồng thống năm 2008 . Trong buổi tiệc, bà vui vẻ tuyên bố: “ Thật tuyệt vời khi bước vào tuổi 60. Tôi vẫn sung sức nên đã có kế họach lớn như tranh cử tổng thống “. Bà còn cho rằng, tuổi 60 chỉ là chặng mốc 50 được làm mới lại. Thực sự, sự nghiệp chính trị của bà Hillary Clinton chỉ bắt đầu khởi sắc những ngày bà 60 tuổi. Hiện nay, với cương vị ngọai trưởng Hoa Kỳ, bà đang là một trong những tên tuổi thường xuyên xuất hiện trên các trang báo lớn tòan thế giới.

Nữ ca sĩ kiêm diễn viên điện ảnh lừng danh Cher, những ngày trên 60 tuổi đã ký một hợp đồng trị gía 60 triệu với trung tâm giải trí Caesars Palace Las Vegas, thay thế ca sĩ trẻ tuổi ( hơn ) Celine Dion vừa hết hợp đồng. Bà còn chuẩn bị để chụp một lọat những bức hình khỏa thân, đánh dấu giai đọan mới của một thân hình tuyệt mỹ, giai đọan “ tuổi 50 được làm mới lại “.

Ở Canada, tháng 6 năm 2009, một người phụ nữ gốc Ấn độ 60 tuổi đã vào bệnh viện Calgary để cho ra đời một cặp bé song sinh. Dù phải dùng phẩu thuật để giúp hai bé chào đời, nhưng kết quả vẫn mỹ mãn : mẹ tròn con vuông. 60 tuổi mới được làm mẹ sau bao cố gắng vô cùng gian nan và tốn kém, cuối cùng, với phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm, bà đã mang thai rồi sinh nở . Với bà mẹ “ trẻ “ này, có lẽ nên dùng câu của bà Hillary Clinton với chút ít sửa đổi , tuổi 60 chỉ là “ tuổi 20 được làm mới lại “.

2.

Chặng mốc 60 tuổi phức tạp hơn cái vẻ ngòai đơn giản của nó.

Nhà văn lừng danh người Mỹ Mark Twain đã viết : “ Tuổi tác phần lớn đều là do cái đầu. Nếu bạn chẳng quan tâm đến nó, thì có gì đâu mà phải suy nghĩ “ (Age is mostly a matter of the mind! If you don’t mind, it doesn’t matter ).

Nhưng ai là người có thể thực sự giả vờ không nhìn thấy cái chặng 60 nó đang đứng sừng sững trước hiên nhà, dù có mời hay không, vị khách khó chịu ấy cũng sẽ bước vào , và ở lại. Một khi thân xác đã lão hóa, thì cái đầu dù có gắng gượng cách mấy, trán vẫn cứ nhăn, da cũng vẫn cứ đổ đồi mồi, mắt vẫn cứ mờ , tay chân vẫn cứ lóng nga lóng ngóng như trẻ nhỏ mới tập đi. Nhưng tệ hại hơn hết phải kể đến cái trí nhớ nghễnh ngãng cứ quên trước quên sau, hay cứ quên những điều phải nhớ nhưng lại nhớ những điều cần phải quên. Vì thế, những câu chuyện nửa khuya nhiều khi được những vị lục tuần kể lại kỹ càng đến từng chi tiết nhỏ dù chúng xẩy ra đã bao nhiêu năm. Nhưng, chỉ tiếc một điều, các vị lão ông khả kính đã quên mất rằng, cũng một câu chuyện ấy đã từng được ông kể đi kể lại cả trăm lần .

Ngạn ngữ Tây phương có câu : Đàn ông chỉ gìa khi ông ta cảm thấy mình già, còn đàn bà chỉ già khi bề ngòai của họ trông già mà thôi ( A man is as old as he feels, and a woman as old as she looks ).

Những người bạn từ thuở thanh niên mắt sáng môi tươi, tóc bời lộng gió như anh em chúng tôi hẳn ít ai chịu nghĩ mình gìa, dù con số 60 cứ đập vào mắt rõ ràng như đọan cuối con đường đang hiện ra trước mặt. Cái câu ngạn ngữ nói trên chỉ đúng cho đến lúc này. Nhưng khi chúng tôi nhìn thẳng vào mặt nhau, cái mái đầu bạc trắng kia, cái khuôn mặt nhăn nhúm kia , thì ảo tưởng “ trẻ mãi không gìa “ đã tan biến đi nhanh chóng. Mấy ai soi gương mà thấy mình gìa, ngọai trừ đủ can đảm soi vào mặt bạn bè. Tấm gương “ trung thực “ ấy sẽ nói hết, dù một sự thực não lòng. Nhìn qua những người vợ “ trông còn trẻ “ của chúng tôi đang ngồi tíu tít với nhau về những điều phiền lòng họ phải chịu đựng với những đức ông chồng của mình, thì qủa thật câu ngạn ngữ phương Tây trích ở trên đúng hẳn một trăm phần trăm. Họ sẽ không già bao lâu họ “ trông vẫn trẻ “. Họ trông còn trẻ vì đứng cạnh những ông chồng gìa.

Trong hành trình cuộc đời, người ta đi qua nhiều chặng mốc , từ trẻ đến gìa, từ ngây thơ đến chai sạn. Nhưng càng già, càng chai sạn, càng thông hiểu thế thái nhân tình thì người ta lại càng chậm lụt trong việc nhìn nhận một điều thật sơ đẳng : ai cũng phải gìa và ai cũng phải chết. Thú nhận rằng mình đã gìa, đòi hỏi nhiều can đảm, nhất là ở phái nữ. Nghĩ đến một ngày mình sẽ biến mất khỏi trần gian này, ai là người không rùng mình, sợ hãi và nhận chân rằng cái chết sẽ đến với mình bất cứ lúc nào, nhất là khi người ta đã bước qua ngưỡng cửa 60. Vì thế, khi người ta gìa, càng cần phải có nhiều đảm lược để . . . đón cái chết.



3.

60 tuổi là chặng nghỉ cuối trước khi tiếp tục cuộc hành trình về nơi miên viễn. Cũng là lúc ngóai nhìn lại những gì đã làm được của 60 năm làm người. Người ta đặt tên cho những việc đã làm được ấy là sự thành đạt. Nhưng thế nào là sự thành đạt ? Một địa vị nào đó trong xã hội ? những tích lũy về của cải vật chất ? Tiếng tăm có được do những họat động trong các lãnh vực văn hóa, chính trị, xã hội ? Tất nhiên, những cái được ấy phải được coi là sự thành đạt. Nhưng ý nghĩa của sự thành đạt không nên ngừng ở giới hạn ấy. Những đứa con trong gia đình, đã trưởng thành, đã nên vợ nên chồng, đã có một mái ấm riêng và công ăn việc làm. Những thứ ấy cũng phải được coi là sự thành đạt, nếu không, sẽ có rất nhiều người bước qua tuổi 60 với cảm tưởng mình vẫn hai bàn tay trắng như thuở mới vào đời ở chặng mốc 20 tuổi.

Ý tưởng sở hữu một sự thành đạt làm cho người 60 tuổi dễ sống hơn, dễ chấp nhận hơn thực tại gìa nua của mình, vì sự mãn nguyện bao giờ cũng cho người ta cảm gíac ấm áp, dịu dàng, êm ái. Nhưng, cuộc đời như quyển sách, mỗi người đọc khác nhau đều rút ra những điều khác nhau cho riêng mình. Vì thế, ở tuổi 60, lúc người ta có nhiều thì giờ hơn để nghiền ngẫm những gì trong quyển sách đời mình đã đọc, rất nhiều người đã nhận ra cái hư ảo của sự thành đạt, nhưng cũng có người lại khao khát hơn những gì họ chưa có được, không có được, dù biết rằng, xét cho cùng, cũng chỉ là hư danh phù phiếm mọi thứ hơn thua trong cuộc đời.

60 tuổi chưa hẳn đã giúp người ta miễn nhiễm với những thứ dịch cúm háo danh, háo tiếng.

4.

“Anh ơi có bao nhiêu . sáu mươi năm cuộc đời “ . Đó là hai câu hát mở đầu của một bài hát thời trang nổi tiếng một dạo của nhạc sĩ Y Vân. Trong đêm họp mặt của những người bạn lục tuần chúng tôi cũng có vài tiết mục văn nghệ do các con cháu phụ trách. Họ đã hát bài nhạc của Y Vân, nhưng lại thay bằng “ anh ơi có bao nhiêu. Chín mươi năm cuộc đời “ . Việc ( tự ý ) sửa đổi lời bài nhạc được nhạc sĩ Y Vân viết cách đây hơn 40 năm có lý do khá . . . chánh đáng. Ngày nay, nhờ vào điều kiện sống phát triển cùng với khả năng ngừa bệnh, chữa bệnh tân tiến, tuổi thọ con người đã vượt xa so với 40 năm trước. Ở Nhật, Singapore, một số khu vực ở Pháp, Tây ban nha , tuổi thọ trung bình đã đạt tới 83 tuổi rưỡi . Ở Mỹ ( khá thấp ) khỏang 78 tuổi. Ngay ở Việt nam , tuy nghèo thế, vẫn có tuổi thọ trung bình ( theo sự xếp hạng của Tổ chức Y tế Liên hiệp quốc tháng 5- 2009) là 72, với nam là 70 tuổi và nữ là 75 tuổi.

Thế nên, “ có bao nhiêu 90 năm cuộc đời “ không hẳn là cường điệu.

Cái ý tưởng có được thêm 30 năm nữa trong cuộc đời thật thú vị. Trước hết, nó làm cho người 60 tuổi có cảm tưởng mình chưa già. Kế đến, hiểu sống thêm như là một ân sủng của Thượng đế khiến người ta phải tìm cách sử dụng ân sủng ấy vào những việc chưa có thì giờ làm được trong suốt 60 năm cơm áo gạo tiền. Giống như người ta tìm cách tự thưởng cho mình những món quà xa xỉ bằng đồng tiền thưởng cuối năm của xí nghiệp.

Nhưng, lực bất tòng tâm, sức người vẫn không thể vượt qua được quy luật sinh diệt của vạn vật. Phần “sống thêm” hậu hĩnh có thể có được nhưng sinh lực thực sự để đem lại gía trị cho sự sống chưa hẳn đã có được. Sống thêm mà sống dật dờ với đủ mọi thứ căn bệnh của tuổi gìa thì chưa hẳn ân sủng ấy là trọn vẹn.

Ấy là chưa kể có những người thực sự “ sống hùng sống mạnh “ trong khỏang 30 năm “ bonus “, rồi khi đi đến chặng mốc 90 tuổi, có mang tâm trạng bằng lòng, mãn nguyện chưa hay lai vẫn cứ dùng dằng chưa chịu vén áo bước lên tàu .

5.

Đọc báo trong nước ngày 09-09-09, thấy người ta đang đốn bỏ những gốc me gìa trên 60 tuổi dọc theo đường Công Lý ( bây giờ là Nam Kỳ Khởi Nghĩa ) ở Sài Gòn, với lý do để tránh cây đổ, gây tai nạn cho người đi đường. Theo phóng viên có mặt tại chỗ, thì những cây già 60 tuổi này “hầu hết phần rễ các cây me bị đốn hạ sâu cách mặt đất khoảng 0,5 mét đều đã bị mục gần hết mặc dù cành và lá trên thân cây vẫn xanh tươi. “

Người đi đường cũng đứng lại coi và tỏ ý tiếc rẻ những cây cao đã từng nhiều năm tháng đem lại bóng mát cho đường phố. Điều an ủi là giới chức thành phố hứa sẽ trồng lại me non ở những chổ cây gìa ( 60 tuổi ) .

Cây 60 tuổi thì như thế. Cây già phải nhường chỗ cho cây non.

Còn người 60 tuổi thì sao ?

T.Vấn

Mikhail Gorrbachov: “Tôi đã để cho Bức tường Berlin sụp đổ như thế đấy”

Dưới đây là bài trả lời trên nhật báo La Repubblica (Italia) của nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô, nguyên Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorrbachov nhân kỷ niệm 20 năm ngày sụp đổ Bức tường Berlin. Gorrbachov sẽ đến Italia vào giữa tháng 10 để tham dự một hội thảo quốc tế do Diễn đàn chính trị thế giới (WPF) mà ông làm chủ tịch tổ chức để nhìn lại sự kiện lịch sử này.

To6

Ý thức và hiện thực.
Ý thức tạo thành hiện thực hay hiện thực đền với chúng ta
một cách cách bất ngờ ?Tôi ngỡ ngàng,kinh ngạc khi tìm hiểu
,học hỏi về vật lý quan-tum (môn học nghiên cứu về vật chất
cực kỳ nhỏ trong vũ trụ: diện tử,nguyên tử,trung hoà tử..v.v..).
Trong đó,những khoa học gia cho chúng ta biết rằng chính
sự quan sát có tính chất ảnh hưởng đến vật được nhìn hay
bị nhín,bị quan sát. Bạn thử đọc dòng chữ sau đây:
" Mere observation is enough to alter the history of
anything or anyone,even a whole country",tạm dịch như sau:
-chỉ duy nhất sự quan sát cũng đủ để thay đổi lịch sử của

Bài ca khổ nhục
Nguyễn bắc Sơn

Mày về thăm ta như chuột lột
Thất thểu chỉ còn xương với cốt
Tráng sĩ kia hề qui cố hương
Thê thảm còn hơn thằng cốt đột
Tráng sĩ kia hề qui cố hương

Thư quốc gia số 1

Viết bởi Ban biên tập
Thứ bảy, 15 Tháng 8 2009

Kính thưa quốc dân, đồng bào,

Chúng tôi viết các lá thư này để kêu gọi quốc dân, đồng bào hãy đoàn kết lại vì một số mục đích chung cho quốc gia mà có lẽ tuyệt đại đa số quốc dân đồng bào đang cùng chia sẻ.
Quý đồng bào được mời gọi để suy nghĩ về một bản Hiến pháp mới cho đất nước chúng ta, nước Việt Nam Dân quốc trong tân thiên niên kỷ. Đề tài này nói lên tầm mức quan trọng của sự việc, vì lẽ bản Hiến pháp là văn bản căn bản nhất trong mọi văn bản luật pháp, trên nền tảng đó tất cả các bộ luật sẽ được soạn thảo ra sau này. Quốc gia Việt Nam trong 20 và 200 năm sau có ra sao là tùy thuộc vào những điều chúng ta suy luận, quyết định, và soạn thảo hôm nay.

Dưới bóng hoàng lan

Thạch Lam
Thanh lách cánh cửa gỗ để khép, nhẹ nhàng bước vào. Chàng thấy mát hẳn cả người; trên con đường gạch bát tràng rêu phủ, những vòng ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhẩy múa theo chiều gió. Một mùi lá tươi non phảng phất trong không khí. Thanh rút khăn lau mồ hôi trên trán bên ngoài trời nắng gắt rồi thong thả đi bên bức tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà. Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại trên bực cửa.

I dream a dream

Il y avait un temps où les hommes étaient gentils
Quand leurs voix étaient douces
Et leur mots étaient attrayants
Il y avait un temps où l'amour était aveugle
Et le monde était une chanson
Et la chanson était excitante
Il y avait un temps
Alors tout cela a tourné mal

                                 

Dreams

All people dream, but not equally.
Those who dream by night in the dusty recesses of their mind,

Wake in the morning to find that it was vanity.

But the dreamers of the day are dangerous people,
For they dream their dreams with open eyes,

And make them come truue                                     

                 Belief          
                          Forever unknown
                               Forever unconceived
                                Forever unrepresente

                                      yet  forever felt in the soul.
                                                 D.H Lawrance

Bản cáo trạng chế độ Công Sản

Alexandru alexe AP

Tổng thống Romania đã trình bày một bản báo cáo vào ngày thứ hai, tố cáo chế độ công sản cũ là “tội đồ, bất hợp pháp” và đã phạm tội ác chống nhân loại. Đây là một lời kết án chính thức đầu tiên như vậy tại quốc gia này.

Thực tế miền Nam "giải phóng" con người

Tô Hải

Đi Thăm...Giàu Hỏi... Sướng
Tớ lợi dụng một loạt entries sau đây để giải đáp một số câu hỏi đặt ra về những vấn đề so sánh văn nghệ giữa hai miền mà người đọc chưa rõ, về sự đánh giá chưa chính xác của tớ về sự khác biệt giữa hai miền trong lãnh vực âm nhạc, về cái "gu" thẩm mỹ "không thể thống nhất"....vv..vv.. Vì thế, nếu có dông dài...các friends chịu khó đọc nhé. Blog chứ có phải viết tiểu thuyết, hồi ký, hồi kiếc,...gì đâu!

Những ước mơ của ngưòi già

( đã ước mơ trong tiệc Vườn cây vào năm 1914 )

tôi ước mơ tôi đã yêu thương loài người
tôi ước mơ tôi yêu thương gương mặt buồn cười đó
tôi ước mơ tôi thích thú từ lâu cách họ đi đứng
tôi ước mơ tôi thích thú cách họ chuyện trò
và khi được giới thiệu cho tôi
tôi mơ ước tôi đã nghĩ đó niềm vui kỳ lạ cuộc đời
N.A.V

Viễn xứ và viễn ý

Tưởng Năng Tiến

Lấy cớ rằm tháng Tám – Tết Trung Thu – tôi hú cả đống bạn bè tới uống sương sương (vài chai) cho nó vui nhà, vui cửa. Sau khi cạn mấy ly đầy, rồi đầy vài ly cạn, và lại cạn mấy ly đầy, rồi đầy vài ly cạn nữa… thì cả đám (dù đã bước vào tuổi năm muơi) đều ngỡ như còn thơ.

Bonjour Việt nam - Thương chào việt nam

Nhạc Sĩ: Marc Lavoine
Trình bày: Phạm Quỳnh Anh

Ngoại Quốc
Quê Hương

Raconte moi ce nom étrange et difficile à prononcer
Que je porte depuis que je suis née.
Raconte moi le vieil empire et le trait de mes yeux bridés,
Qui disent mieux que moi ce que tu n’oses dire.

Trí thức xưa và nay

X-cafe.

Dân ta bây giờ ngu hơn, kém tự do hơn thời Pháp thuộc? [*]

Mẹ kiếp! Cái câu ấy là của mấy thằng bạn vàng em trong một hôm cà phê - cà pháo ở Cầu Giấy. Mẹ chúng nó chớ, ăn nói như sh1t, hỏi ai mà không tức?

Toà tha

Hoàng Đạo

Trên ghế bị cáo, hai người ngồi. Hai người đàn bà: một người Khách, một người Annam.

Một người sang trọng, áo cộc nhung, hoa tai Tàu, trâm lược rung rinh chiếu ánh vàng; một người cùng khổ, áo nâu bạc rách, vá, nét mặt nhăn nheo của hạng người cùng đinh không tuổi.

Ðấu tranh trực tuyến tại Trung Quốc

Guobin Yang - Nguyễn Ưóc dịch

“…công dân mạng sẽ không để cho mình bị lừa dối bởi bất cứ ai, vì “áp bức và dối trá chỉ làm mạnh thêm khát vọng đích thân trình bày của công dân mạng”. Những thay đổi trong quan điểm và động thái chính trị ấy... là những khía cạnh cốt yếu cho bất cứ tiến trình nào dẫn tới thay đổi…”

Sinh hoạt vận động trực tuyến (online activism) là một hình thức mới của tranh luận đại chúng tại Trung Quốc (TQ). Trong một số trường hợp, internet được sử dụng để huy động xuống đường phản đối. Thông thường hơn, phản đối diễn ra trực tuyến. Các hình thức phổ biến nhất gồm kiến nghị trực tuyến, điều khiển các trang web vận động mang tính chiến dịch, và những phản đối bằng ngôn từ trên một qui mô lớn. Tiến bộ và triệt để nhất có lẽ là đột nhập (hacking) các trang web. Có thể tìm thấy các hình thức tranh luận ấy trong các blog, các bảng thông báo (message boards) trên internet, các cộng đồng trực tuyến (online communities), các trang nhà theo kiểu YouTube hay theo từng chuỗi hồ sơ bằng văn bản, hình ảnh, audio hay video… được tung lên mạng (podcast).

Sinh hoạt vận động trực tuyến lần đầu tiên xuất hiện tại TQ vào cuối thập niên 1990. Qua nhiều năm, bất chấp việc chính phủ kiểm soát chặt chẽ internet, nó càng ngày càng trở thành thường xuyên hơn và gây được ảnh hưởng có sức thuyết phục hơn. Tại sao?

Bốn loại hoạt động

Thật hữu ích để bắt đầu bằng cách phân biệt bốn loại sinh hoạt vận động trực tuyến: văn hoá, xã hội, chính trị và dân tộc chủ nghĩa.

Sinh hoạt vận động văn hoá trình bày mối quan tâm tới các giá trị, đạo đức, các lối sống và các bản sắc (identities). Năm 2003, khi người dùng internet (hoặc công dân mạng – netizen) thảo luận về một blog khiêu khích trong đó một phụ nữ trẻ tự xưng mình là Muzimei (Mộc Lệ Mai) cho lên mạng những bài viết về đời sống tình dục của mình, họ đã dấn mình vào hoạt động tranh luận về văn hoá.

Sinh hoạt vận động xã hội đặt trọng tâm vào các vấn đề như băng hoại, môi trường xuống cấp, và quyền của những nhóm bị thiệt thòi. Năm 2003, một trong một số trường hợp gây được ảnh hưởng là vụ cái chết của một di dân tại thành phố Quảng Châu, kích động những phản ứng lan rộng trên không gian ảo, đưa tới kết quả hủy bỏ qui định lỗi thời về lối sống lang thang nơi đô thị. Năm 2007, có một trường hợp ảnh hưởng có sức thuyết phục. Ðó là trình bày vụ tội phạm bắt cóc các thiếu niên đem vào làm lao động nô lệ tại các lò gạch kỹ nghệ hoạt động bất hợp pháp trong tỉnh Sơn Ðông.

Dù sinh hoạt vận động văn hoá hay xã hội cũng có tính chính trị trong các mặt quan trọng của chúng, ở đây tôi đặc biệt chọn sinh hoạt vận động chính trị như một loại riêng biệt để nhấn mạnh bản chất đối kháng của nó. Sinh hoạt vận động chính trị trực tuyến đặt trọng tâm vào nhân quyền, cải cách chính trị và các chủ đề khác, đụng chạm trực tiếp tới cách TQ được cai trị như thế nào, bởi ai và trên cơ sở nào. Linh bát Hiến chương, một thỉnh nguyện thư trực tuyến mới đây, kêu gọi cải cách dân chủ, là một thí dụ hàng đầu cho sinh hoạt vận động thuộc loại đó.

Sau cùng, có dân tộc chủ nghĩa trực tuyến, nổi bật nhờ ưu điểm về tần số, qui mô và tác động. Phản đối mang tính dân tộc chủ nghĩa trong không gian ảo can dự tới động viên trực tuyến trên qui mô lớn và dùng các chiến thuật triệt để, thí dụ “chủ trương hoạt động đột nhập (hacktivism)”. Trong một số trường hợp, nó còn can dự tới xuống đường biểu tình.

Phát triển kỹ thuật và biến đổi xã hội kết hợp nhau, biến sinh hoạt vận động trực tuyến thành rộng rãi và nổi bật hơn. Trung Quốc tiếp nhận nối mạng internet đầu tiên năm 1994. Tới tháng 12 năm 2008, số người dùng internet lên tới 298 triệu, hoặc khoảng 2/3 dân số TQ. Công cuộc phát triển kinh tế TQ có mặt dưới bao gồm sự phân cực kinh tế xã hội, ô nhiễm môi sinh, tham nhũng, và theo với nó là những xâm phạm các quyền con người. Tất cả những cái đó cung cấp lời trách cứ, làm động cơ thúc đẩy những người sinh hoạt vận động trực tuyến và không trực tuyến (online and offline).

Ba điều kiện của hoạt động trực tuyến

Tuy thế, sinh hoạt vận động trực tuyến tại TQ cũng tùy thuộc vào vài điều kiện đặc biệt.

Ðiều kiện thứ nhất là sự hiện hữu một xã hội dân sự đầy lông đủ cánh của những nhóm dân sự gồm người dân thường, các tổ chức phi chính phủ (NGO) và quan trọng hơn cả: các cộng đồng trực tuyến. Trong thập niên 1980, nở rộ các nhóm xã hội dân sự nhưng rồi chịu thoái bộ với việc trấn áp những cuộc phản đối của sinh viên năm 1989. Thế nhưng kể từ giữa thập niên 1990, chúng sống lại, lan rộng và đảm trách những đặc điểm mới, thí dụ sự tự trị tương đối về tài chánh và quản trị đối với các cơ quan nhà nước.

Con số các tổ chức dân sự đăng ký chính thức là 360.000 vào cuối năm 2006, với con số thật sự được ước lượng khoảng 3 triệu. Giống với các xứ sở khác, các nhóm xã hội dân sự TQ dùng internet để chia sẻ thông tin, giáo dục công chúng, tổ chức các sinh hoạt định kỳ và huy động thân hữu cùng kẻ đi theo mình. Một điều nghiên (survey) về 129 tổ chức thuộc loại đó do tôi tiến hành vào năm 2003, cho thấy trong đó có 106 (hoặc 82 phần trăm) nối kết mạng internet, và 60 (hay 65 phần trăm) có trang nhà riêng của mình. Hoạt động nối mạng của các nhóm đang gia tăng và chúng làm dễ dàng hơn các hoạt động của họ.

Các cộng đồng trực tuyến, một hình thức mới và quan trọng của liên kết dân sự, là nơi hiện hữu hành động ấy. Chúng gồm vô số loại với nhiều cái là những không gian rất có ảnh hưởng để vui chơi và xã hội hoá. Hình thức nặc danh có thể làm cho những tấn công bằng ngôn từ thiếu ý thức, vô nghĩa, lờ quờ hoặc khờ khạo ra dễ dàng hơn, nhưng đồng thời nó cũng cho phép công dân mạng đích thân trình bày một cách tự do hơn thông thường.

Tuy thế, các cộng đồng trực tuyến TQ có những hoạt động thay đổi khác nhau. Những tranh luận và phản đối trực tuyến về các chủ đề chính trị và xã hội phong phú. Bên cạnh các cộng đồng quan tâm tổng quát, có vô số cộng đồng trực tuyến quan tâm chuyên biệt, thí dụ các trang web do Công giáo và Tin Lành điều hành, các trang web tình dục đồng giới tính, các cộng đồng học thuật của các trí thức tân tả hoặc cấp tiến, các trang web dành cho những nỗ lực đa dạng công tác từ thiện và giảm nghèo. Cũng có nhiều trang nhà và blog dành để trình bày các tật bệnh xã hội và đấu tranh cho quyền của công dân, như quyền của người tiêu thụ, quyền của người lao động đáng được bảo vệ để không bị phân biệt tại nơi làm việc.

Lý do duy nhất khiến các hoạt động tranh luận tăng lên nhanh chóng trong các cộng đồng trực tuyến là vì sự tranh luận ấy tốt cho kinh doanh – sự bất đồng ý kiến nâng cao lợi nhuận, và cùng với nó, lưu thông trang web. Trong khuôn khổ giới hạn, các trang web khích lệ người dùng tham gia những tương tác có khả năng gây tranh cãi. Một số trang web cổ động và hướng dẫn, có tính sách lược, việc tranh luận, hầu tạo ra lưu thông. Ðằng sau sách lược mang tính kinh doanh nhằm cổ động sự tham gia của người sử dụng là lô-gic của sự sản xuất xã hội phi sở hữu trong kỹ nghệ internet hôm nay. Người tiêu thụ internet cũng là người sản xuất nội dung của internet. Khi cho đưa lên mạng các bảng thông điệp, blog viết, video hoặc phản đối trực tuyến, họ đóng góp trực tiếp vào kỹ nghệ internet.

Người dùng internet TQ là người sản xuất tích cực và sung mãn nội dung. Một điều nghiên toàn quốc vào tháng Giêng năm 2008 cho thấy có khoảng 66% trong 210 triệu người dùng internet từng tham gia đóng góp vào một hoặc nhiều trang web. Hơn 35% cho thấy trong sáu tháng vừa qua, họ hoặc đã đưa lên mạng hoặc đã trả lời các thông điệp trong những diễn đàn trực tuyến. Có khoảng 32% đã đưa các hình ảnh lên, trong khi đó 18% đưa lên phim, các chương trình truyền hình hoặc các tài liệu video.

Ðiều kiện quan trọng thứ ba là óc sáng tạo của công dân mạng TQ. Nói chung, công dân mạng cố gắng quanh quẩn bên trong các giới hạn của luật pháp và tự kiềm chế để không thách đố trực tiếp quyền lực của nhà nước. Là người quan sát thành thạo sinh hoạt chính trị TQ, họ hiểu rõ chủ đề nào được phép tự do bàn luận và lúc nào. Tới một mức độ nhất định, có 4 loại sinh hoạt vận động trực tuyến phản ánh những phản ứng có tính sách lược của công dân mạng đối với các cơ hội chính trị, để theo đuổi các chủ đề khác nhau. Nếu sự đa dạng về văn hoá, xã hội và chủ nghĩa dân tộc trong hoạt động trực tuyến rộng rãi hơn sinh hoạt vận động chính trị, phần nào là vì ba loại đầu ấy hưởng được sự hợp pháp chính trị hơn. Giống với phản đối trên đường phố, phản đối trên không gian ảo thách đố trực tiếp nhà nước, nên bị câu thúc hơn những phản đối có thể đặt cơ sở hoặc trên luật pháp hiện hành hoặc trên những yêu sách về công lý và đạo đức, không đụng chạm trực tiếp tới vấn đề thẩm quyền của nhà nước.

Dù thế, việc lọc các từ ngữ chủ yếu và chận trang web cùng các phương tiện khác dùng để theo dõi và kiểm soát những gì người dân làm trực tuyến, đặt ra các thách đố liên tục cho người hoạt động đấu tranh dùng internet làm cơ sở. Ðáp lại, công dân mạng TQ phát triển những phương pháp tài tình để đối phó với việc nhà nước kiểm soát internet. Một số người dùng nhiều blog hay dùng server hải ngoại để điều khiển trang nhà của mình. Một số khác dùng chatroom cho “những hội họp bí mật”. Nhiều người biết cách vận dụng tính linh hoạt của ngôn ngữ TQ để tạo ra những mẫu tự dễ dàng đánh bại các kỹ thuật lọc từ ngữ giỏi nhất. Hậu quả là khi việc kiểm soát chính trị internet trở nên phức tạp hơn thì các hình thức đối phó cũng phức tạp theo. Óc sáng tạo của công dân mạng TQ làm cho việc chính phủ kiểm soát internet chỉ đạt kết quả phần nào.

Sinh hoạt vận động trực tuyến có làm được gì không? Rõ ràng nó có những tác động làm thay đổi trong động thái của nhà nước, bằng việc xói mòn sự kiểm soát thông tin và tạo sức ép xã hội để có sự trong sáng hơn trong việc cai trị. Như một nguồn mới mẻ ý kiến của quần chúng và vận động công dân, nó thường dẫn đến các thay đổi mang tính chính sách. Có lẽ quan trọng hơn nữa, có những người hoạt động trực tuyến liên quan trực tiếp tới những thay đổi trong quan điểm và động thái của công dân đối với quyền lực. Ngày 13 Tháng Giêng năm 2008, tạp chí Nam phương Ðô thị báo (Southern Metropolis News) cho đăng câu chuyện có nhan đề “Chớ nghĩ tới chuyện đánh lừa công dân mạng”. Ðề cập tới nhiều trường hợp trong sinh hoạt vận động trực tuyến năm 2007, câu chuyện ấy lập luận rằng trong thời đại internet, công dân mạng sẽ không để cho mình bị lừa dối bởi bất cứ ai, vì “áp bức và dối trá chỉ làm mạnh thêm khát vọng đích thân trình bày của công dân mạng”.[9] Những thay đổi trong quan điểm và động thái chính trị ấy không đủ cho sự dân chủ hoá nhưng đồng thời, chúng là những khía cạnh cốt yếu cho bất cứ tiến trình nào dẫn tới sự việc đó.

Andrew G. Walder
Nguồn: Guobin Yang, “Online Activism”, đăng trong Journal of Democracy, số Tháng Bảy 2009, Volume 20, Number 3. Nxb The Johns Hopkins University Press, Journals Division, Washingon DC, Hoa Kỳ, tt.33-36.
Nguyễn Ước dịch.
Guobin Yang (Dương Quốc Bân) là phó Giáo sư trong Phân khoa Văn hoá Trung Ðông và Á châu tại trường Barnard College thuộc Ðại học Columbia, Hoa Kỳ. Ông là tác giả cuốn sách nổi tiếng The Power of the Internet in China: Citizen Activism Online (Sức mạnh của Internet tại Trung Quốc: Sinh hoạt vận động trực tuyến của công dân). Nxb Columbia University, 2009. Sau bài này, chúng tôi sẽ phổ biến bản dịch một bài điểm cuốn ấy.(N.Ư.)

Đổi Mới: Perestroika kiểu Việt

Doris K. Gamino - Ngô Hải dịch

Lời giới thiệu: Bài tiểu luận “Đổi mới: Perestroika kiểu Việt Nam” của Doris K. Gamino được đăng trên phụ san “Aus Politik und Zeitgeschichte” (Từ Chính trị và Lịch sử đương đại) số 27/2008 với chuyên đề về Việt Nam của tuần báo Das Parlament trực thuộc Trung tâm Liên bang về Giáo dục chính trị (bpb) của Đức. Là một cơ quan trực thuộc Bộ Nội vụ, bpb có nhiệm vụ giáo dục, thúc đẩy ý thức dân chủ và sự hiểu biết về những vấn đề liên quan tới chính trị cho người dân Đức.
_____________________________________________________

Cùng một cảnh tượng cứ diễn ra bốn lần trong tuần: Một dòng người dài đứng xếp hàng vào buổi sáng sớm trên một đoạn đường được bố trí chi tiết cạnh Quảng trường Ba Đình, nơi vị Khai quốc và Lãnh tụ Cách mạng Hồ Chí Minh từng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập của dân tộc Việt Nam vào ngày 2/9/1945. Hàng trăm du khách từ khắp nơi trên thế giới kiên nhẫn chờ đợi cửa Lăng mở vào đúng 7 giờ 30 để có được một cơ hội ngắn chiêm ngưỡng xác ướp vị Lãnh tụ Cách mạng và Cha già Dân tộc Việt Nam. Dưới những ánh mắt cảnh giác của đội vệ binh danh dự xã hội chủ nghĩa, khách thăm Lăng được dẫn theo hàng đơn đi dọc Lăng bằng cẩm thạch được xây dựng theo phong cách kinh điển xã hội chủ nghĩa. Ai đi chệch khỏi hàng, dừng lại hoặc to tiếng, lập tức được một trong những người mặc quân phục nhắc nhở.

Điều hòa được bật thường xuyên nhưng vẫn có mùi ẩm thấp. Vừa tiến vào khu trung tâm lộ vẻ được dùng cho việc tế lễ, nơi đặt thi hài Hồ Chí Minh màu sáp ngà dưới những tia đèn trong một quan tài kính, ta đã cảm thấy một sự cắn rứt lương tâm kì lạ. Như thể ta muốn ngay lập tức xin lỗi Hồ Chí Minh cho hành động khiếm nhã không thể lượng thứ này, dù gì thì khi còn sống ông đã ngăn cấm dứt khoát việc phô trương thi hài ông và thay vào đó là nguyện vọng muốn được hỏa táng một cách giản dị. Nhưng tôn trọng ý nguyện của người đã khuất không có chỗ trong trường hợp mang tính gánh vác quốc gia này, bởi chưa bao giờ Đảng lại cần đến ông như trong thời buổi hiện nay. Đối mặt với sự hiện diện ngày càng gia tăng của những cám dỗ kiểu phương Tây và những khao khát dân chủ hóa “đồi trụy” trong nước, người ta hẳn phải cố bảo quản một cái xác để nhờ phép lạ mà bảo tồn và nhắc nhở dân chúng học tập những giá trị của một con người đã khắc họa cuộc đời mình bằng lao động nặng nhọc, lối sống giản dị và tinh thần phục vụ nhân dân, những giá trị có vẻ đã trở thành lỗi thời trước tình trạng tham nhũng gia tăng quá mức và trước sự phú quý ô trọc đã phần nào thành hình trong chính hàng ngũ của Đảng.

Trong bài diễn văn nhận giải Nobel Văn học năm 1999, Günter Grass phát biểu: “Chúng ta kinh hoàng nhận thấy rằng kể từ khi người anh em của nó là chủ nghĩa xã hội bị chính thức khai tử thì chủ nghĩa tư bản bị chứng vĩ cuồng thúc đẩy và bắt đầu hoành hành vô độ”. Liệu các quan chức đảng viên ở Việt Nam có biết tới bài diễn văn của Günter Grass? Dường như họ cũng chia sẻ những lo ngại của ông và cố bám víu ngày càng chặt vào chế độ và – theo phương châm “người chết bất tử hơn người sống” – vào “Bác Hồ”, như người Hà Nội gọi Hồ Chí Minh một cách trìu mến. Búa và liềm hiện lên huy hoàng trên lối vào Phủ Chủ tịch chỉ cách Lăng vài trăm mét. Nhưng vừa mới ngoảnh đầu, bỏ lại đằng sau Lăng và Phủ Chủ tịch, chỉ liếc nhìn qua ta có thể nhận thấy rõ rằng từ lâu những biểu tượng của chế độ xã hội chủ nghĩa đã được thay thế bởi những vật thờ khác. Những thánh tích mới của tầng lớp tân trung lưu có tên là Honda, Nike và Nokia. Cho những người mới phất thì có Cartier, Armani và Mercedes. Cửa hàng, quán xá và những sạp hàng san sát bên nhau tại khu buôn bán nội thành, ai cũng bày ra bán những thứ mình có. Lượng mặt hàng tràn ngập, cả thành phố sôi sục, hàng ngàn tiệm cây cảnh bonsai cùng phát đạt: những quán ăn vỉa hè, quán trà lưu động, cửa hàng may đo, chè xanh điếu cày, vải vóc quần áo, sửa chữa-đại tu ô tô-xe máy, những cửa hàng bán đồ phục vụ tế lễ, tuyên truyền, dụng cụ lao động, vôi ve và màu sắc chen vai thích cánh cùng những Internet-Café, cửa hàng lụa, đồ trang sức và những nhà hàng sang trọng với những Cocktailbar dành cho khẩu vị phương Tây.

Những dòng du khách kéo nhau đi đông như những đội quân qua các ngõ ngách phố cổ. Mặc dù những toán lính Pháp cuối cùng rời khỏi đất nước này mới cách đây 40 năm và cuộc chiến chống Mỹ, ở những nơi khác còn được gọi là Chiến tranh Việt Nam, mới trôi qua chưa đầy 35 năm, người ta không cảm thấy chút gì của thái độ chống Mỹ cũng như mối hận thù chống lại những người chủ thuộc địa Pháp cũ. Người Hà Nội đặc biệt thân thiện và khoan dung. Và họ sống thực dụng. Việc mọi du khách đều được tiếp đãi ân cần như nhau có thể là do hơn ba phần năm người Việt sinh ra sau năm 1975. Thế hệ này chỉ biết “B 52″ là một loại Cocktail chứ không phải một loại máy bay ném bom rải thảm của Mỹ, một trong những phương tiện mà Mỹ đã sử dụng trong Cuộc chiến Việt Nam, giết hàng triệu người Việt và bắn phá tan tành xứ sở này.

Trong tổng số 3,5 triệu dân Hà Nội thì 90 ngàn người sống chen chúc trên vỏn vẹn 3 cây số vuông thuộc khu phố cổ nằm giữa Hồ Hoàn Kiếm, sông Hồng và khu phố Pháp trước kia ở phía nam. Thực ra không ai biết chính xác có bao nhiêu người sống ở đây. Dường như cái mê cung tuyệt không lối thoát này với những con phố nhỏ, đường đi, ngách phố và ngõ hẻm cũng như những căn nhà với chiều ngang chỉ vừa một chiếc khăn tắm có thể hấp thu dễ dàng bất kì một lượng người nào. Khu phố cổ là một địa điểm kỳ diệu, ầm ĩ, bận rộn, huyên náo tới mức inh tai và không hề nghỉ. Một ngàn năm trước, khu vực này được xây dựng để trở thành trung tâm tiếp tế cho cung vua, được chia thành 36 khu phố nghề, tên phố (Hàng) đặt theo sản phẩm được buôn bán tại đây. Mỗi phường hội do một dòng họ cầm đầu và ngày nay ta còn thấy những sản phẩm tre nứa tại phố Hàng Tre, những cửa hàng kinh doanh lụa và hàng may mặc tại phố Hàng Bông, thậm chí việc kinh doanh tại một số khu phố vẫn được xúc tiến bởi những người cùng thuộc những dòng họ cũ. Nhưng dần dần các tiệm điện thoại di động, hàng điện tử và Internet-Café cũng đã len vào đây; tên phố nào dành cho loại hàng nào không còn bị chú ý nghiêm ngặt. Vào những buổi tối cuối tuần, hàng ngàn chiếc xe gắn máy, xe taxi, xe buýt và người đi lượn phố chen đầy những ngõ hẹp, len giữa là đội quân những chị em bán trái cây, nón đội trên đầu, gánh hàng nặng trĩu trên vai, kĩu kịt đong đưa qua đám đông người như những nghệ sĩ đu dây. Góc đường nào cũng thấy xào nấu. Mùi bia, dầu diesel, cá khô và hoa huệ bốc lên nức mũi. Khói nhiên liệu cướp đi không khí thở, tiếng bóp còi triền miên làm inh tai, váng óc. Trên đầu, những đoạn cáp điện thoại và dây điện to bằng bắp tay quấn chằng chịt như những chiếc vòi bạch tuộc đung đưa đầy đe dọa. Càng nhiều những tiếng vo vo, rì rì, rầm rầm, ầm ầm và những cuộn khói bốc lên thì dường như người Hà Nội càng hạnh phúc, vì đó chỉ có thể là những âm thanh và hương vị của sự phát triển.

Quá trình cải tổ với tên gọi “Đổi mới” được thúc đẩy bởi Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) đã thực hiện việc chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung, hành chính-bao cấp sang nền kinh tế thị trường. Quyết định cải tổ này được ĐCSVN thông qua vào năm 1986, và việc vô hiệu hóa Luật cấm tư hữu phương tiện sản xuất, một trong những rường cột chính của chủ nghĩa xã hội kinh điển, được nhìn nhận như sự loại bỏ chính sách hệ trọng nhất. Đổi mới bao gồm những cải cách sâu rộng trong nền kinh tế quốc dân và cả việc mở cửa nền kinh tế trong nước cho các nhà đầu tư nước ngoài. Đặc biệt những tổ chức kinh doanh gia đình và những doanh nghiệp công nghiệp nhỏ đã dần phát triển, trở thành những trụ cột chính của nền kinh tế. Kể từ khi các nghị quyết cải tổ khét tiếng của ĐCSVN được thông qua, hai thái cực thế giới quan đối lập một thời – chủ nghĩa tư bản đối lập với chủ nghĩa xã hội – được thi hành song song bằng cú “dạng chân giữa hai bờ ý thức hệ” ác liệt nhất của thời đại chúng ta.

Đầu năm 1972, khi Günter Grass đúc kết suy nghĩ của mình qua ẩn dụ “Tiến bộ là một con ốc sên”, thì Hồ Chí Minh mới qua đời được ba năm và Việt Nam khi đó, đặc biệt là miền Bắc, là một đất nước bị tàn phá với 20 triệu hố bom và hàng triệu lít chất độc da cam chứa dioxin. Ngày nay, nếu nhà văn Grass tới Hà Nội, chắc ông phải cân nhắc lại lời nói xưa. Ngày nay, những nhà đầu tư khắp nơi trên thế giới kéo đến xếp hàng dài trước cổng Hà Nội và Sài Gòn, thành phố chính thức được đổi tên thành Hồ Chí Minh-City (HCMC) kể từ năm 1975. Các nhà đầu tư quốc tế cạnh tranh bằng túi tiền đầy để có được những dự án. Ai cũng muốn lọt được một chân vào cửa cái đất nước lưỡng tính vừa xã hội chủ nghĩa vừa tư bản chủ nghĩa này. Đất nước nhỏ bé với những tiềm năng lớn được coi là “con hổ nhỏ đang trên đà nhảy” và hứa hẹn lợi nhuận lớn cho nhiều người. Đất nước ổn định, người dân trẻ trung với những động lực cao: Đó là giấc mơ của mỗi nhà đầu tư.

Ngày càng nhiều tập đoàn nước ngoài muốn phân phối và phát triển doanh nghiệp của mình tại Việt Nam, ví dụ, Intel hiện tại dự định thành lập hai cơ sở sản xuất tại đây, Siemens sẽ xây dựng một tuyến tàu điện ngầm ở Sài Gòn. Ngay từ bây giờ các doanh nghiệp Trung Quốc đã chuyển hoạt động xuống Việt Nam, bởi lương nhân công ở đây thấp hơn 20% so với ở nước họ. Mùa Thu năm ngoái, tập đoàn Metro của Đức khánh thành một chi nhánh đại lý tại vùng ven đô thuộc Hà Nội; vừa mới mở cửa trong chốc lát, khách hàng đã phải mất hơn 30 phút xếp hàng tại hơn 15 quầy thanh toán tiền đông nghịt. Theo gót Metro, đầu năm nay chuỗi siêu thị chuyên kinh doanh hàng điện tử Media-Markt đã mở một đại lý ngay tại trung tâm Hà Nội. Sắp tới Porsche cũng sẽ mở một chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh.

Ngay tại thời điểm này, mật độ xe Mercedes đã ở mức đáng kể và sự sụp đổ của giao thông là đã được báo trước trong một đô thị mà đường sá thậm chí còn quá hẹp ngay cả cho xe cút kít. Khoảng 22 triệu xe gắn máy và 2 triệu xe hơi đang lưu thông tại Việt Nam, mỗi tháng có thêm khoảng 200 ngàn xe gắn máy và 15 ngàn xe hơi. Giao thông ở đây hết sức khủng khiếp, Việt Nam không có một cơ sở hạ tầng tương ứng cho một lượng xe lớn như vậy. Tình trạng đường sá thuộc vào dạng tồi tệ, hệ thống cứu trợ nạn nhân tai nạn giao thông yếu kém, đặc biệt ở những vùng nông thôn, nơi người bị nạn đôi khi vẫn phải đợi vài ngày mới có được bác sĩ chăm sóc. Tỷ lệ tử vong trong tai nạn giao thông nằm ở một mức rất cao nếu so sánh với tỷ lệ tại châu Âu. Việc thi hành nghiêm ngặt luật bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy được ban hành vào ngày 27/12/2007 là một bước đầu của Chính phủ nhằm giải quyết và đối phó với những hiện tượng giao thông mới phát sinh. Vào năm 1998 mới chỉ có khoảng 50 ô tô tư nhân trên đường phố Hà Nội, không đầy mười năm sau Chính phủ đã phải cố gắng kiềm chế sự hỗn loạn và hạn chế phần nào sự tràn ngập của xe cộ qua việc tăng mạnh thuế nhập khẩu những xe hơi sang trọng.

Nhưng người Hà Nội nói, rằng ở Sài Gòn – tên mà nhiều người vẫn thường gọi – mọi thứ còn tồi tệ hơn nhiều. Tình trạng thù địch giữa hai thái cực về mặt địa lý và tư tưởng của đất nước này, giữa Hà Nội cộng sản và Sài Gòn chống cộng cho tới năm 1975, còn dai dẳng hơn so với sự thù địch đối với Hoa Kỳ. Dân miền Nam không bao giờ tha thứ cho chính quyền Hà Nội về cuộc chiếm đoạt và việc ĐCSVN cưỡng ép những quan chức thuộc chế độ Việt Nam Cộng hòa cũ vào trại cải tạo trong quá trình thống nhất đất nước. Dân miền Nam nói về người Hà Nội bằng những khái niệm như “đầu óc bê-tông cộng sản”, “nhà quê tỉnh lẻ” hoặc “nông dân”. Ngược lại người Hà Nội chê người Sài Gòn về tính hời hợt và thói ăn chơi. Sài Gòn vẫn luôn xứng với danh hiệu “Hòn ngọc Viễn Đông”, ở đó ánh đèn dường như không bao giờ tắt, mọi thứ đều rực rỡ hơn, nhanh lẹ hơn, mới mẻ hơn và bảnh bao hơn. Phong cách hành động của Sài Gòn so với Hà Nội được so sánh như là phong cách cư xử của một cô con gái cứng đầu đương ở tuổi dậy thì đối với người cha ngoan cố và cổ lỗ sĩ vẫn đang cố gắng bằng mọi cách làm chủ tình hình. Thủ phủ của phương Nam giữ vai trò chỉ đạo cho những xu hướng mới của thời đại, là nơi đóng đô của giới ưu tú và của tiền bạc. Sài Gòn là chủ lực thúc đẩy cho tiến trình Đổi mới và những cải cách trong đó. Để ít nhất không bị mất mặt, ở Hà Nội, người ta cố gắng ban hành những điều luật và đưa ra những chính sách theo sau, nhằm đặc xá cho sự phát triển nhanh chóng này.

Thực ra Hà Nội không có dáng vẻ gì của một đô thị lớn; nó như là một cái làng to, bận rộn, đôi khi bình lặng như ở chốn nhà quê, đôi khi lịch lãm và hiện đại, nhưng chính vì thế mà nó phần nào mang dáng vẻ của một thôn nữ mà trên người thì trang điểm cầu kỳ nhưng dưới chân lại quên không thay dép lê bằng giày cao gót. Phần lớn các hàng quán đóng cửa vào lúc 22 giờ và cả thành phố chìm trong giấc ngủ cho đến sáng hôm sau. Những đại lộ rộng bỗng thành hoang vắng, vài bóng người lướt trong màn đêm với những sọt hàng chở đầy xu hào và dưa chuột trên những tuyến đường chính gần kề trung tâm thành phố: Chợ bán buôn diễn ra ngay tại ngã tư đường. Sáng sớm vào lúc 6 giờ, người già Hà Nội đứng dàn bên bờ Hồ Tây tập thể dục buổi sáng. Người ta thấy các bà cụ tập đánh gậy hoặc luyện Thái cực Quyền trong làn sương sớm phủ mặt hồ. Một người bán than đẩy lô hàng của mình trên hai chiếc xe đạp đi về hướng thành phố, để cuối ngày trở về nhà với lợi nhuận không quá 2 USD. Để có được thu nhập này, cả ngày anh đi từ nhà này sang nhà khác bán những viên than ép hình trụ cho những hộ gia đình ít được hưởng lợi từ sự phát triển.

Không phải ai cũng được hưởng lợi từ sự phát triển kinh tế nhanh chóng. Khoảng cách xã hội giữa người giàu và người nghèo gia tăng trông thấy, và nhiều người vẫn sống tậm tạch, dù có Đổi mới và những đồng tiền mới. Những kẻ thắng cuộc của thời phát triển là những người trẻ tuổi, dân thành thị, được đào tạo tốt với tấm bằng kĩ sư trong tay, họ thường đổi chủ lao động nhiều lần trong năm, mỗi lần đều với những thu nhập cao hơn. Những kẻ thua cuộc của thời mở cửa thị trường là những người thuộc tầng lớp dưới của xã hội. Mức tăng trưởng kinh tế 8,2% năm nay đang phải đương đầu với lạm phát phi nhanh. Giá cả tăng lên từng ngày, và như mọi khi lạm phát đánh vào tầng lớp dân nghèo, những người không những không có phần trong việc tham gia hưởng thụ sự phong phú hàng hóa, mà phải vật lộn với cuộc sống bằng đồng lương tối thiểu vào khoảng 50 USD mỗi tháng. Chính phủ đã có những nỗ lực lớn trong việc giảm tỷ lệ nghèo đói từ 60% vào năm 1990 xuống còn 20% vào năm 2006, nhưng sự trượt giá vào khoảng 25% và thậm chí còn cao hơn ở những mặt hàng như lương thực, thực phẩm và xăng dầu đã làm rách toạc những ví tiền khiêm tốn.

Những chính sách cải tổ chính trị sâu rộng vẫn chưa được đặt lên bàn nghị sự. Đảng Cộng sản vẫn ở thế bất khả xâm phạm. Dường như Đảng đang theo đuổi chiến lược “Niêu cơm và canh bạc“: Những ai đang kiếm chác tốt và có một cuộc sống sung túc thì sẽ không dễ dàng đặt câu hỏi về việc thay đổi chế độ. Những ai lên tiếng, chẳng hạn những blogger và nhà báo cấp tiến muốn vận động cho một tiến trình dân chủ hóa bước đầu, vẫn biến mất sau cánh cổng nhà tù. Vẫn có sự đàn áp khe khắt và thô bạo đối với những thiểu số sắc tộc và tôn giáo.

Thế giới phương Tây đang chiều nịnh đất nước cộng sản nhỏ bé này, đã đáp ứng nguyện vọng của Việt Nam muốn trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2006 và ngay sau đó bầu chọn Việt Nam là thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Sớm hay muộn Việt Nam cũng phải xích lại gần các đối tác thương mại phương Tây về mặt tư tưởng và chính sách nội bộ, nếu nó không muốn bỏ lỡ cơ hội. Nhưng Việt Nam sẽ thực hiện tiến trình này bằng tốc độ riêng và với những điều kiện riêng của nó.

Hòn vọng phu

hoàng Oanh-hòn vọng phu 2

Bạn tạo ra chính đời sống bạn.
Sáng hôm nay trời sương mù và lạnh lạnh.
Tôi cảm nhận và thích thú cái se sẽ lạnh này
nhưng TV,tin buổi sáng cho biết thời tiết có
thể rất là nóng, đến 104 hay 105 độ F

Thắp tạ

Thùy Yên

Phần 1

Cent fois sur le métier, remettez votre ouvrage. (Boileau).
Một số bài trong tập thơ này có ít nhiều sửa đổi so với những lần đăng báo trước.
Tập thơ này do tác giả tự xuất bản, nhưng được đặt dưới danh hiệu An Tiêm, nhằm thể hiện một lời hứa tương tri đã lâu năm giữa tác giả và nhà xuất bản.
Trời còn để có hôm nay… (Nguyễn Du)

Thắp tạ càn khôn một vô ích,
Thắp tạ nhân quần một luyến thương.

Tặng phẩm

Thức cho xong bài thơ.
Mai sớm ra đi,
Cài hờ lên cửa tặng.

Đi xa

Đi như lạc trong trời đất,
Thuỷ tận sơn cùng, xí xoá ta.
Cõi chiều, đứng lại, khóc như liễu:
Có thật là ta đi đã xa?

Biệt tăm

Chỉ là một bước, bước trờ,
Mà rồi từ đó tới giờ biệt tăm.
Bao lần chạy vạy hỏi thăm,
Hỏi chưa ra, đã trăm năm, sững sờ.

Vẫn là

Vẫn là tiếng thinh lặng kinh hoàng
Đâu đó quanh đây
Do một vật đã rơi buông từ chỗ rất cao
Còn để lại

Vẫn là nỗi khuya khoắt đuối tuyệt
Đâu đó quanh đây
Của những bước chân hồ nghi thất lạc
Về tự lãng quên xa.

Vẫn là cơn tức tưởi cầm nén
Đâu đó quanh đây
Bục ra từ xương thịt tủi phận
Khốn quẩn tồn sinh.

Vẫn là niềm nhớ nhung oan khuất
Đâu đó quanh đây
Về những khôn thiêng chưa hề hiển dạng
Ngày đêm chứng giám ta.

Vẫn là sự đeo đẳng rợn người
Đâu đó quanh đây
Của những điệu ru hời vướng vất thiên cổ
Đầm cây cỏ hôn mê.
 1996

Bỏ lỡ

Ít nhất một lần, đã bỏ lỡ
Cùng em ngoài cõi mộng lang thang.
Chờ khai ngộ một dòng kinh cổ,
Trắng kiếp ngồi lì cửa hỗn mang.

Hoa suông

Đành phận, hoa suông đã sớm rụng,
Tự cành hàn giấu ngấn sinh ly.
Sân chiều, khom định những tan tác,
Ứa trở đau thương mộng một thì.

Đêm thức

Con tắc kè sực tỉnh mộng tiền sinh,
Kêu mấy tiếng u minh buồn bã quá.
Mấy chàng bạch diện giờ đâu cả?
Chuyện đời kể dở, dứt ngang sao?

Thanh minh

Trọn ngày, hồn mộng rong chơi
Miền cỏ non xa rợn.
Lúc chiêng thu không,
Còn chưa muốn trở về mồ.

Dừng bước

Mặt trời mọc đã quá lâu,
Bức bối nỗi trần thân đơn độc…
Giữa một thoáng trống giao phiên của gió cát,
Ta lau phẳng vầng trán nhọc nhằn,
Lau phẳng ký ức xếp nếp.

Vận nghiệt

Mãi vận nghiệt vào ta
Nỗi bất ổn làm người.
Rừng trằn trọc âm chấn
Chim thú săn mồi khuya.

Cánh diều

Thả xa vạn dặm ngoài,
Kéo dài dĩ vãng thôi…
Chỉ bứt, diều băng rơi
Đồng đất người lạnh mặc.

Hồn lạc

Một hồn bất phụ thể
Lạc từ dâu biển xưa,
Tới trước, đợi nơi mồ,
Nghe mòn bia chửa dựng.

Không kịp

Gặp lại nhau, nhìn sửng chẳng ra,
Em thay đổi quá, tựa sơn hà.
Thơ làm không kịp theo dâu biển,
Mắt dẫu khô mà nhớ lại hoa.

Đuối trông

Có lần nơi gió cát,
Nhờ chút duyên thừa,
Hạnh ngộ khách hành hương qua phương Tây.
Soát lại mình,
Ra chẳng còn thứ định gửi,
Rớt đâu quên.
Đành đứng đuối trông vầng bụi khuất.

Nhanh hơn

Cố gắng,
Cố gắng theo cho kịp
Cái bóng mình như có đi nhanh hơn.

Thương tật

Vũ trụ mãi không xong,
Thường hằng nổ nát.
Mỗi khuya, người mang về
Một dạng hình thương tật.

Hồn trôi

Về khuya, khi tóc đã rộ trắng,
Người gieo hồn trôi xiết Ngân Hà,
Rạch ngất một luồng rực hoa sảng,
Tuốt rụng mình từng lớp sát na.

Sát na

Đứng trưa,
Tưởng nghe được chông chênh.
Tưởng thôi, nháng tưởng thôi,
Trí năng nào nhạy kịp.

Đá mộng

Nhìn đá, ta định chừng đá ngủ.
Phải chăng đá giú mộng trong lòng?
Tại đây, đá sống lâu đời nhất,
Đá rõ điều ta muốn rõ không?

Con sáo

Con sáo trong lòng con đã chết.
Bé ơi, sao bé còn đi tìm?
Còn kêu lạc giọng sáo ơi sáo,
Rồi khóc trong chiều muộn nhá nhem?

Chim kêu bãi quạnh

Dưới lũng, trên triền, nắng xếp nhỏ.
Nước ròng sâu, sông lảng lảng xa.

Khắc khoải chim kêu ngày tận tuyệt.
Ai trầm luân đó có về qua?
Mông quạnh bãi phơi vũng vướng mắc,
Con cò lặng ngẩng lắng hơi thu.
Xác cây gục hỗn mang cành rễ.
Rừng đứng quanh đây, rừng tận đâu?
Gió thấp thoáng, xa xôi hiện ẩn.
Đêm nay, mây đâu nghỉ phương nào?

Khắc khoải chim kêu hồn khuất giạt.
Cảnh nổi trôi giờ đã lặng chưa?
Ngấn nước đục khoen lem cỏ sậy,
Lưu mà chi chỉ dấu phù hư?
Xương cốt vẫn là xương cốt cũ,
Đành rêm nhức mãi trở trời xưa.
Linh chăng những vàng tiền mẹ đốt?
Cửa để, con đi chơi về khuya.

Khắc khoải chim kêu đời khổ nạn.
Cò ai ngồi rạng cội cây già?
Chim vút lên như hòn đá ném,
Rồi tôi, cái có chỉ là qua.
Chiều nay, trên bãi sông run rủi,
Mường tượng dòng sông trôi tro ta.
Một mai, ngoài cõi gió hao đuối,
Ai hỏi ai về ai trước kia?

Khắc khoải chim kêu mùa xoá giải.
Hành nhân về bên giếng quê nhà.
Ngõ trúc chiều ngát cơm gạo mới.
Ngọn đèn thắp đợi đã rền hoa.
Cởi đôi giày vẹt, tấm áo tả,
Xót xa như lột một lần da.
Chiêm bao, âu cũng chiêm bao cả.
Mưa lớn, chừng mưa rợp hải hà.

Chiều bóc, bóc dần những rớt nắng
Loi ngoi nắm níu lũng triền xa.

8.1998

Hái rau

Tặng Văn Kiếp Thiên và Nguyễn Thanh Châu

Chiều ra đồng hái rau hoang,
Nghe sầu theo gió thổi tràn mặt ta.
Ơn trời, ơn đất bao la,
Hái đi, này những xót xa kiếp người.
Cổ kim chung một mái trời,
Kinh Thi cũng có bóng người hái rau.
Cúi mình, khổ luỵ như nhau,
Tập tàng mót nhặt trả hầu nợ thân.
Cơ trời, núi đổ, sông dâng,
Miều đường bay mái, thánh thần lạc thây.
Ta nhìn ta, lạ lùng thay,
Tả tơi, đâu chỉ hình hài thấy đây.

Đêm nằm, lệ chảy mòn tay,
Nghe chừng đá nát vàng phai đến điều.
Mịt mùng gió lửa liu hiu,
Bóng nào khóc, bóng nào kêu, não nùng.
Thịt rơi, xương rụng trùng trùng,
Một thời thế ngã với từng xác thân.
Dưới thềm, máu đọng ghê chân,
Mới ầm cửa sập, đã rần cỏ lên.
Bó thân che lấy mạng hèn,
Sống đong một bữa, tâm chèn khổ sao.
Quê người, lạ chỗ gối đầu,
Lạ trăng sao, lạ cả màu chiêm bao.

Miếng ăn đắng, nuốt nghẹn ngào,
Chỗ sân thấp, biết khoảnh nào sạch dơ?
Kiểm còn chút đức ngu ngơ,
Hổ chi, chẳng trải bãi bờ trăm năm?
Một mai gió xoá dấu nằm,
Thản nhiên, trời đất lỗi lầm lại xưa.
Kiếp này lửa nắng, dầu mưa,
Hậu thân xin chớ nhớ thừa hiện thân.
Xót thay hoa đời trên giàn,
Quán xanh còn mở cho chàng về qua?
Rượu hồng, ai để phần ta,
Lệ hồng, ai nén chờ sa một lần?

Thân nào, ôi chẳng là thân,
Cát đau bởi nỗi gió quần biết đau.
Núi vây, trời hẹp, ngày mau,
Liều đau chết điếng, nguôi đau ít nhiều.
Hái nhanh cho kịp trời chiều,
Ấy mê, ấy tỉnh, cỏ nhiều hơn rau.
Làm người, đã phải làm sao?
Thêm bề rau thấp, cỏ cao, tội người.
Cám ơn rau của đất trời,
Hẩm hiu chưa cả được đời đặt tên.
Cám ơn rau của người hiền,
Quản chi dưới vực, trên triền mọc khơi.

Giá ta hỏi được một lời,
Rau này, trăm họ mấy người đã ăn?
Bãi dài, nghe hú âm rân,
Ngẩng lên, ngày đã bội phần chầy nghiêng.
Rừng đưa mái võng treo triền,
Như quằn chiếu sánh, như lền gió qua.
Lũng sâu, gom gọn nắng tà,
Dải lau sóng ngất bạc nhoà cuối mây.
Biết còn ai đợi ai đây?
Hú lên một tiếng cầu may mới đành.
Lắng chờ, trời đất lạnh tanh,
Tuyệt vô âm vọng, rợn mình mình ta.

Dặm về, xa bấy là xa,
Lấy ai đồng cảnh cùng ta bước kèm?
Thu gom áo nón lèm bèm,
Xốc vai bó củi lại kèm bó rau.
Bóng xô dài ngã lao đao,
Phải chăng lòng nặng, chĩu đầu mà đi?
Dọc đường thấy suối xanh rì,
Muốn nghiêng trút tất những gì đeo đai.

1982

Suốt bãi sông Hằng

Tặng Lê Hữu Khoá và Bích Anh

Khuya rồi, nước đã đầy trăng,
Đi về suối bãi sông Hằng, gặp ai?
(Đi về)

Sông Hằng suốt bãi chờ nhau,
Cát mòn mỏi cát, mùa hao hớt mùa.
Hẹn về, dù nắng dù mưa,
Che đầu, sẵn tấm lòng thừa tuyết sương.
Đường, đi rồi nhận ra đường,
Biển dâu thì đã tỏ tường biển dâu.
Tìm người, hỏi gạn chiêm bao.
Tưởng người, nhớ buổi nguồn đào vẫy tay.
Có xa, cũng dưới trời này,
Có xa, cũng nội lòng này, chẳng xa.

Nại Hà, cởi cả đi qua,
Chỉ trần lai lịch làm da bọc mình.
Cõi anh, râu tóc bất bình.
Cõi em, em có thuận tình với em?
Dằn lòng, có ấy là thêm,
Ít nhiều chi cũng cứ xem như nhiều.
Đòi phen toan đẩy cửa liều,
Ra cùng thiên hạ vui chiều ngửa nghiêng.
Hát ngao, xá mũ, nhặt tiền.
Cuộc tan, lau mặt trả mình được sao?

Nguồn đào trôi xuống nhánh đào,
Hỏi thăm còn hết chiêm bao chỗ nằm?
Một lời thôi cũng trăm năm,
Chiêm bao đi lại chỗ nằm đã quen.
Em về, gió cát oà lên,
Trăm thương nghìn nhớ vỡ rền thế gian.
Trở chiều, ngồi lại cời than,
Thổi bùng ngọn lửa chưa tàn ba sinh.
1988 / 2003

Viễn Tây

Mỗi năm, bờ mỗi lở xa thêm…
Bên này sông,
Chẳng còn nghe thấy nữa tiếng gà gáy diệu vợi
Bên kia sông.

Có thể nào một sớm mai kia,
Hoang mang bốn bề sương trắng mịt.
Chợt đến khi trời sáng rỡ ngỡ ngàng,
Thấy thôi chẳng còn gì, thôi chẳng còn ai.

Trùng trùng vách núi rát âm vang
Lời khóc kể tối trời
Của những bộ tộc bị tru di
Theo gió vận cùng tàn tro những dũng sĩ.

Ai đã từng ngồi đây giữa đường hồ hải,
Giữ đống lửa qua đêm,
Gửi trước ra xa bao tình mộng thăm dò
Những ngày mai vô định liệu.

Những bánh xe nặng rời rã lăn qua
Những mênh mông bất biến chưa có mặt đường.
Mùa hè trống thênh.
Mùa đông tịnh không.

Rứt ruột, gửi gắm cho thời gian
Thi thể những người thân bất hạnh
Đã chẳng tròn được lời ước hẹn buổi đăng trình
Trở về chết nơi sinh.

Thôi, trách chi người đi chẳng hết đường.
Em bứt ngang lời thề độc, ở lại thị trấn nấm
Có quán rượu hực lửa đèn, đàn hát, bạc bài…
Trước khi già, lấy chồng sinh con.

Mai có ai về ngang quãng sông này,
Xin ném cho hòn đất hỏi thăm.
Xưa có người đi chẳng đến đích,
Để con tuấn mã lại đời hoang…

Những nấm mộ đá chồng rỗng kiệt,
Hình hài người chết đã tiêu tan.
Nhưng chắc đâu hồn mộng chẳng còn chạy giỡn bạt ngàn
Cho tàn hả cuộc mê man cùng Vô Biên độc nghiệt.
1996

Đại bình nguyên

Đất xa đuối, trời sâu vô vọng.
Đất trời còn chịu đựng bao lâu?

Ngàn, ngàn dặm không bóng người, dạng mộ…
Hú, không nghe động tĩnh cả hồn thiêng.
Chỉ những cuộn cỏ gai lăn giỡn.

Chim bay thoát ra chăng?
Qua đây, gió kiệt tàn.
Chung thân, thiên cổ bị cầm giữ,
Mỏi nản cùng mặt nhật im trơ.
Đá cũng làm thinh, không có chuyện.

Chiều nay, ai qua đại bình nguyên,
Xa ngoài tầm réo về của mệnh luỵ.

Nhớ, như cỏ, xô tràn…
Mơ, như mây, tản mạn…

Mùa thu, gió bạc phơ
Kéo phết mặt người dải ngây ngất.

Ôi mây vĩnh hằng, ôi cỏ trường tại,
Ta từng thấy, từng quên, từng thấy lại
Từ vô nguyên tịch mịch thần linh buồn,
Qua đằng đẵng đi về một bóng mộng
Tận xoáy cùng bất biến của thời gian.

Lời nào rốt nghĩa đời?
Trót lập ngôn, thánh hiền e cũng hối…

Đâu nơi cuối đất?
Nào cõi cùng trời?
Đêm nay, ngươi ngủ đậu nhà ai,
Liệu có giấc mơ nào khác trước?
Việc đời, cũ ê chề…

Thì như trời đất, kiên trì thôi,
Giam hãm tuần hoàn, quay nốt trớn.

Tích sử rũ quên,
Tâm tình giải bỏ,
Về tới chưa, người qua ải Tây?

Chiều xa cừ trôi trôi nắng tàn,
Lan chạy sóng cỏ,
Vèo ràn cánh chim,
Bạt tưa rách tiếng mê đơn thoại,
Vương vất nỗi muộn màng.

Chợt trời đất rùng mình đổi cách sáng…
Nhẹ thênh huyễn ảnh người
Cõi biếc sững trăng sao.

Đất xa đuối, trời sâu vô vọng…
Chiều nay, ai qua đại bình nguyên…
7.1998

Đường trường đêm

Nước Mỹ này quá rộng và quá buồn.
Anh không còn muốn tự định liệu.

Tốc độ cao gài cố định mặc,
Đường trường lái băng đêm,
Như tự nguyện thất giạt…

Bất biến nản trước đầu xe thầm thầm mỗi khúc đường ngắn, rất ngắn.
Như ta thấy đời ta từng quãng, quãng gần,
Phải ráp nối mệt thành một liền lạc bất nhất.

Vượt bạt mờ những vũng sáng kỳ bí lạc loài rờn ánh trên nền mây,
Chỉ dấu những quần cư nào ở mặt đất.
Có khác chi chăng, nơi chưa từng đến ấy?

Vui lóe lên với những chấm đèn leo heo phía trước,
Với những luồng đèn đi ngược xô loà,
Nghe phả ấm loáng thân tình giữa những con người cùng lúc ở trên đường
Không thấy biết nhau…
Rồi nghĩ lan qua những tình cờ giao chập trong đời
Cũng chóng vánh đến phũ phàng
Như một ảo diệu mịt mùng của định mệnh
Mãi còn vô vọng với về sau.

Thả hồn trôi theo một tấu khúc chừng quen,
Dềnh giạt về những quá khứ bỗng ngoi nổi.
Nhớ lại, cố nhớ lại những người bạn bặt tin, những người thân tứ tán…
Ngày tháng rùng rùng nối rượt nhau
Máng rớt thất thần
Những âm bóng tàn vong ngờ chưa từng có thực…
Chuyến sinh tử cao tốc chạy văng mạng
Lôi hung tàn ký ức bứt đầu, tay…
Những chực tắp xe nơi vệ đường,
Mặc tình khóc cho tan ta.

Ghé lại một trạm xăng, một hàng fast food hay một rest area.
Đây là đâu?
Đây cũng là đâu đó vậy.
Dấp nước đầu, cổ, mặt,
Tỉnh tỉnh lại với đời…
Và trong những khoảnh đèn khoét đọng lẻ quạnh,
Nhìn chút đỉnh những con người,
Nhìn cuộc sống còn nửa thức, nửa ngủ.
Hỏi lại mình: Lòng ngất tạnh khuya,
Tìm đâu một chốn ấm hơi đời?

Chạy rề qua những cổng toll way,
Ném dúm đồng tiền vào rỗ đợi,
Nghe lăn nhanh chuỗi âm thanh va bạt hoang mang,
Thoáng cõi đời như mơ hồ…
Hoặc giả nhìn vẻ mặt người thu tiền uể oải,
Hờ hững tiếng cám ơn.
Chừng nỗi đời khá nhạt nhẽo.

Ở những mối đường tẽ ba tẽ bảy phân vân,
Muốn xuống xe, làm như kẻ lang thang xưa,
Tung cao may rủi một đồng tiền hay một cành cây,
Nhờ tình cờ định hướng hộ.

Nước Mỹ này quá rộng và quá buồn.
Anh không còn muốn tự định liệu.
8.1998

Chia tay ải Tây
Tặng Thanh Tâm Tuyền

Mới độ nào chia tay ải Tây.
Đi đâu hay chỉ cốt rời đây?
Mây trôi, dăm mảng nhớ hư hoặc,
Gom chẳng thành câu chuyện thuận tai.

Lời kiệm, quanh ba cái ý quẩn,
Tiễn đưa vừa một quãng mây bay.
Ra về, thấy nhật nguyệt điên đảo,
Ray rứt chưa tròn hẹn ải Tây.

Có thật từng chia tay ải Tây?
Mây qua để bóng cổ thư này.
Tuyệt cùng ký ức nơi tới,
Tin tức ngàn thu biết hỏi ai?

Bao nhiêu đống lửa đêm quan ngoại
Gió thổi tan tro mỗi sáng ngày?
Trong trời, mây ấy cũ hay mới?
Ải Tây, lần nữa, lại chia tay.

Mãi mãi còn chia tay ải Tây.
Ngày ngày mây lãng đãng qua đây.
Cõi đời giấu một phía mê tưởng,
Đi nép ranh, mường tượng ải Tây.

1.2000

Nguồn: Thắp tạ, tập thơ của Tô Thuỳ Yên. An Tiêm xuất bản.

Hỏi đường

THƠ
Nguyễn Ngọc Tư
Hỏi đường

Những ngày lang thang trên đất lạ, với tấm bản đồ rách rã, đôi khi tôi phải dừng lại hỏi đường. Ông ơi, lối đi này dẫn tới đâu, cháu muốn tới những thung sâu những bãi cỏ buổi sáng từng là chợ, ông già im lặng và ngón tay gầy quắt, vẽ cho tôi một con đường

Những ngày hoang mang trên đất lạ, một mình, tôi hỏi những em bé gầy gò, lem luốc

em ơi, đi lối nào tôi sẽ đến đỉnh ngọn núi kia, để nhìn dòng sông kẻ một chân mày nơi đáy vực. Những em bé ngó nhau, lời ngọng ngịu trên môi vạch cho tôi một con đường.

Những ngày phiêu lưu trên đất lạ, tôi hỏi những cô gái tỉa bắp bên đường, chị ơi ngã nào thì tới cánh đồng, bầy dê nhỏ vùi mặt vào cỏ rối, bên lối đi nhiều hoa dại, lúa xỏ mầm qua đất, xanh non. Những cô gái gạt mồ hôi, ánh mắt cười lung linh trao cho tôi một con đường.

Những ngày rong ruổi trên đất lạ, tôi một lần dừng chân lại hỏi con đường, lối nào sẽ dẫn đến người.

Đường im lặng đi lên đồi mải miết, người ngốc ơi, chỉ cần dừng chân lại, sẽ thấy người.

Khúc hát rời Nho Quế

Sông chiều

nhiều nắng mỏng

giang hồ ngồi nhớ xa xăm quê nhà…

                *

Cầu nát

Tôi ở bên bờ ngơ ngác

Lòng đục nghẹn ngào trước nước quá trong

Lũ trẻ chăn dê thản nhiên qua sông

                *

Em vớt củi giữa dòng

váy em ướt đẫm

phơi củi bằng nắng,

váy lay gió rồi khô,

em hong phận người thương khó bằng gì?

                *

Người lẻ bảy ngày ngồi đây muốn khóc

Sông chảy một mình giữa đá, buồn không?

Về quê

Thằng bạn tôi, thằng bạn bụi bậm, thằng bạn giang hồ của tôi về nhà.

Tôi không biết nhà nó ở đâu, nghe nói có một ngọn đèo, có cây, có cỏ, có khói toả lên từ những mái nhà dưới thung.

Đứa tinh quái, nhiều ý tưởng mới lạ, nhưng nói về quê mình thì cũng chỉ ba từ “đẹp mà buồn”.

Giống cái cách người đời khi kể về quê của họ.

ở quê nó có một bầy em nhỏ. Đứa ngoan đứa không ngoan. Về quê là nghe mẹ trách ba, ba trách mẹ, em này méc em kia. Ngơ ngác xử phân mà đằng nào đúng cũng xốn xang.

Về quê thấy có bầy dê mới, góc cột thêm một ổ mối, cây ổi vườn sau bị gãy mất nhánh rồi. Không có vẻ gì chờ đợi người lang bạt.

Chái sau nhà đã lợp thêm mà không đợi.

Cỏ trên đồi không đợi, mịt mùng xanh.

Hoa bên rào không đợi, đã nở, cũng vừa xong nát rữa

Láng giềng không đợi, đi mua rượu cho chồng, chân rối vào chân. Tay níu chặt cái chai và chiếc nón loay hoay nửa như giấu đôi má rám nửa muốn che vồng ngực chảy não nề. Bên xóm có người về…

Trẻ con không đợi, cứ lũ lượt ra đời, khóc rạn cả một vạt chiều lơi nắng.

Chỉ mẹ đợi bạn về để nói: “ba mầy lúc này suốt ngày say…”.

Chỉ ba đợi bạn về để hỏi: “mẹ mầy đã cạn tình yêu…”.

Chỉ những đứa em đợi bạn về để khoe vết chém còn mới trên vai, “Thù này quyết trả…”

Đứa em gái níu tay anh thầm thì, “anh ơi, môi chạm vào môi thì có con không?”

Bạn tôi mỉm cười.

Cỏ trên đồi đã từng qua mùa cháy.

Xanh xanh.

 Sương mù

Chân lý ngủ mê,

vào cái ngày sương mù ấy

lá đang xanh hay đã phai màu?

hoa bạc đầu hay sắc tím vẫn nhói sâu?

Đường thăm thẳm vô biên, hay đường chỉ năm ba bước?

Mây lang thang trên vai, hay không bao giờ ta tới được

trời cao?

Mắt tôi vừa rụng giọt sương

hay nước mắt cất lời?

Người còn ở bên tôi

hay người để tình trôi?

Thênh thang thênh thang sương rơi,

trần gian còn có người?

Những câu hỏi liêu xiêu hư thực,

trong ngày sương thức giấc

nuốt vào lòng nó sự thật giống như sự thật

Tin còn có vành tai, nhờ lạnh buốt

Tin còn có bàn tay, vì lạnh buốt

Mặt trời ơi mặt trời ơi,

Cũng có khi tôi nhớ người

Người hải nội - Người hải ngoại

Bùi Giáng

Hôm nay bắt gặp thơ người
Niềm than thở nọ nụ cười gượng kia
Bóng huyền rũ mộng tàn khuya
Màu tơ tóc bẽ bàng chia bên đèn
Nửa đời ước nguyện hồ quên
Bên nguồn thủy nguyệt sầu nguyên sơ về
Giấc vàng Lạc Phố khuynh khuê
Trót vì vô hạn mái thề đổi hương
Nước xanh đổ lộn tự dòng
Thuyền ngao ngán bến lại bồng bềnh trôi

Thưa em lời lẽ sai rồi
Tuyết tan đầu sóng triều khơi pha mù
Phượng đầu trang hạ xanh xao
Lục hồng bỏ vắng trong màu áo đơn
Cỗi nguồn lá đỏ đi hoang
Chết trong hồn cỏ hai đường ngược xuôi
Dư âm tiếng cũ ngậm ngùi
Vòng tay khép ngủ nghe trời thu mưa

Người hải ngoại

Mép bờ trái rụng ngổn ngang
Ngang thương nhớ phủ con đàng đi qua
Trời Tây Phương tuyết phai nhòa
Tấm thu bỏ lạnh bên tà áo bay
Lỡ lầm ly biệt là sai
Có bao giờ hẹn ngày mai em về
Mộng chiều bủa tóc vàng hoe
Vào trong nắng rộng tìm nghe chân người

Mười điều cần biết để bạn tìm kiếm Google hiệu quả hơn

Mười điều cần biết để bạn tìm kiếm Google hiệu quả hơn




Trong thời đại Internet, bạn không cần phải nhớ hết mọi thứ: Đó chính là ý tưởng phía sau câu ca dao hiện đại “Dân ta phải biết sử ta, nếu mà không biết thì tra Guc' gồ”. Biết cách tìm kiếm hiệu quả trên Google chính là chìa khóa thành công của bạn. Mười điều cần biết sau đây sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức khi dùng Google:

1. Hãy tận dụng dấu ngoặc kép: Khi bạn bao một nhóm từ bằng dấu đóng mở ngoặc kép, Google sẽ tìm các văn bản chứa chính xác nhóm từ đó. Với dấu ngoặc kép, bạn sẽ loại bỏ được nhiều kết quả không mong muốn. Ví dụ, bạn muốn tìm bài viết mà bạn nhớ có cụm từ “phong cách sống rất hiện đại”, hãy gõ vào Google [“phong cách sống rất hiện đại”] (trả về 5 kết quả) thay vì [phong cách sống rất hiện đại] (trả về hơn 5 triệu kết quả).

2. Tìm kiếm trong một trang web nhất định: Thêm vào từ khóa “site:” sẽ khiến Google chỉ tìm kiếm trong trang web đó. Ví dụ, gõ vào Google [“tham nhũng” PMU18 site:danluan.org], bạn sẽ tìm thấy tất cả các bài viết liên quan đến tham nhũng tại PMU18 ở trang Dân Luận.

3. Ký tự ‘*’: Nếu bạn chỉ nhớ láng máng lời một bài hát, bạn có thể dùng ký tự ‘*’ thay thế cho đoạn bạn quên. Ví dụ, gõ vào Google [“tình * côi”], bạn sẽ tìm thấy “tình đơn côi”, “tình mồ côi” hay “tình hoa mận côi” v.v…

Bạn cũng có thể dùng ký tự ‘*’ để hạn chế kết quả tìm kiếm. Ví dụ, bạn muốn tìm thông tin về học bổng, vậy hãy chỉ tìm các bài có chữ “scholarship” trên các trang web có đuôi là .edu: [scholarship site:*.edu]

4. Tìm kiếm kết hợp: Google luôn tìm trang có chứa tất cả các chữ mà bạn gõ vào ô tìm kiếm. Nếu muốn tìm trang có chứa từ này hoặc từ kia hoặc cả hai, hãy dùng từ khóa “or” (hoặc viết tắt bằng dấu “|”). Ví dụ, gõ vào Google [“Việt Nam” | “Đại Cồ Việt”] sẽ trả về các trang có chứa “Việt Nam”, “Đại Cồ Việt”, hoặc cả hai.

5. Tìm kiếm loại trừ: Nếu bạn muốn loại bớt “nhiễu” từ kết quả tìm kiếm, bạn có thể dùng từ khóa ‘-‘. Ví dụ, gõ vào Google [“Việt Nam” –“Đại Cồ Việt”], kết quả trả về sẽ chỉ chứa các trang web có từ ghép “Việt Nam” mà không chứa “Đại Cồ Việt”.

6. Tìm ngược liên kết: Từ khóa "link:" sẽ cho bạn tìm hiểu những trang web nào liên kết tới một địa chỉ bạn quan tâm. Ví dụ, gõ vào Google [link:danluan.org], bạn sẽ biết có bao nhiêu trang liên kết tới Dân Luận.

7. Tìm các dạng tập tin khác nhau: Bạn muốn tìm một tài liệu về “Hồ Chí Minh” mà bạn biết chắc chắn nó nằm trong một tệp tin Word, hãy gõ vào Google [“Hồ Chí Minh” filetype:doc]. Sự có mặt của từ khóa “filetype:” sẽ lọc tất cả các loại tập tin không mong muốn. “filetype:pdf” trả về tập tin pdf, “filetype:doc” trả về tập tin Word, “filetype:xls” trả về tập tin Excel v.v…

8. Xem trang web từ cache của Google: Khi Google viếng thăm các trang web để tạo cơ sở dữ liệu tìm kiếm, nó cũng đưa các trang vào bộ nhớ của mình. Để xem trang web trong bộ nhớ Google, hãy dùng từ khóa “cache:”. Ví dụ, gõ vào Google [cache:danluan.org] sẽ thấy nội dung trang Dân Luận được ghi nhớ lại bởi Google.

9. Tìm kiếm theo vị trí trên trang web: Một trang web luôn có địa chỉ (url), tiêu đề (title) và nội dung (text). Nếu bạn biết từ cần tìm nằm ở địa chỉ hoặc tiêu đề, hãy dùng các từ khóa “inurl:” hoặc “intitle:” để yêu cầu Google chỉ tìm trong địa chỉ hoặc tiêu đề. Tương tự, “intext:” chỉ tìm trong nội dung trang mà không tìm trong địa chỉ và tiêu đề.

10. Làm toán với Google: Bạn cần làm một phép toán nhân chia, hoặc muốn chuyển đổi giữa các đơn vị? Hãy dùng Google: gõ vào [2*3=] để biết kết quả phép 2 nhân với 3, hoặc [300 feet = ? meter] để chuyển đổi giữa feet và mét.

Tqvn2004