Alexandru alexe AP
Tổng thống Romania đã trình bày một bản báo cáo vào ngày thứ hai, tố cáo chế độ công sản cũ là “tội đồ, bất hợp pháp” và đã phạm tội ác chống nhân loại. Đây là một lời kết án chính thức đầu tiên như vậy tại quốc gia này.
Tổng thống Traian Basecu, trong lúc trình bày bản báo cáo dài 650 trang, đã tố cáo chế độ cũ về những vụ vi phạm nhân quyền một cách thô bạo. Romania đã chấm dứt 45 năm cai trị của cộng sản với vụ lật đổ năm 1989 và xử tử nhà độc tài cuối cùng của chế độ là Nicolae Ceausescu.
“Chế độ đã tận diệt dân chúng bằng những vụ ám sát và lưu đày hàng trăm ngàn người”. TT Basescu nói “Đàng sau một chủ nghĩa nhân đạo xã hội ẩn dấu một sự khinh miệt sâu đậm nhất đối với toàn dân, đối với mọi cá nhân.”
Phe cực hữu đối lập đã ngắt lời TT Basescu với những lời giễu cợt. Thủ lãnh của phe này là Corneliu Vadim đã đứng lên huýt còi và đưa ra thẻ đỏ đối với Tổng Thống, tương tự như trong một trận đấu bóng đá. Có một lúc, ông ta diễu hành trước Quốc Hội, trưng lên một tấm hình TT Basescu đang trong nhà tù, vừa la lớn: “Đồ lang thang!”
TT Basescu nhận được những tràng pháo tay của một số luật gia, trong khi những người khác thì giữa thái độ im lặng.
Bản báo cáo, chính thức được (Quốc Hội) ủy nhiệm, đã mất tám tháng để hoàn thành và soạn thảo bởi môt ủy ban dẫn đầu bởi giáo sư Vladimir Tismaneanu của trường Đại Học Maryland.
Bản báo cáo này đã mô tả chi tiết những tội ác thời kỳ cộng sản, bao gồm sự trấn áp những nhà bất đồng quan điểm và các đoàn thể tôn giáo, kiểm duyệt, chống phá thai, bỏ đói dân chúng và tịch thu hay phá sập nhà cửa của hàng trăm ngàn người.
TT Basescu nói: “Chế độ cộng sản là bất hợp pháp và tội đồ… Chế độ này đã đối xử với dân chúng như là những con chuột thí nghiệm để làm thử nghiệm. Ông tiếp là hệ thống này đã bị áp đặt vào Romania bởi Liên Sô đã từng xâm chiếm đất nước năm 1945. Ông nói: “Chế độ này đã buộc người công dân phải sống trong sự gian dối và nỗi lo sợ”. “Với tư cách là Tổng thống, tôi lên án hệ thống cộng sản… và tôi biểu lộ lòng khâm phục những công dân đã phản kháng lại chế độ độc tài.”
Cựu Tổng thống Ba Lan và lãnh tụ Công Đoàn Đoàn Kết Lech Valesa, cựu Tổng thống Bulgaria Zhelyu Zhelev và cựu hoàng Romania Michael, người đã từng bị buộc thoái vị bởi cộng sản vào năm 1947 đã đến dự phiên họp.
TT Basescu đã hỗ trợ lời khuyến cáo của ủy ban về việc thiết lập ngày lễ quốc gia để tưởng niệm các nạn nhân thời kỳ cộng sản, cũng như việc xây dựng một việc bảo tàng chế độ độc tài cũng như các cố gắng khác để giáo dục mọi người về vụ này.
Bản báo cáo cũng tố cáo vài khuôn mặt khá nổi trong chính giới hiện tại, kể cả cựu Tổng thống Ion Iliescu, đã đóng góp vào chế độ cộng sản.
Bản báo cáo đồng thời cũng nêu tên một số ký giả, nhà văn và nhà thơ nổi tiếng đã đầu độc tư tưởng người dân Romania. Ngay cả người cha quá cố của giáo sư Tismaneanu (trưởng ban soạn thảo) cũng bị nhắc đến trong những bài viết ca tụng chế độ cộng sản trước kia.
Nỗ lực thiết lập ủy ban điều tra chế độ cũ có vẻ như rập khuôn đáp lại một động tác tương tự của Iliescu đã lập ra một ủy ban quốc tế các nhà sử học, dẫn đầu bởi Elie Wiesel, người đã từng đoạt giải Nobel, để xem xét vai trò của Romania trong cuộc tận diệt người Do Thái trong Thế chiến thứ hai.
Iliescu chỉ trích bản báo cáo như là một cuộc trả thù “tinh thần Ceausescu” và đã “quỷ hoá” cánh tả.
Nhiều nhà bình luận cho rằng bản báo cáo ra đời quá trễ, những người khác thì cho rằng chưa thấm vào đâu.
Ký giả Corina Dragotescu trả lời trên đài truyền hình Realitatea: “ Chúng tôi sống dưới chế độ cộng sản và chúng tôi biết nó là cái gì. Đây là một chuyện cần thiết cho những thế hệ tương lai khi họ đặt câu hỏi: Tại sao chủ nghĩa cộng sản bị lật đổ?”
